به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی “صبح رابر”؛  یکی از مبارک‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی، شکوفایی نهضت سوادآموزی و جریان‌سازی تعلیم خواندن و نوشتن برای عموم مردم بزرگوار ایران است. این دستاورد در راستای احیاء یک سنت بزرگ اسلام یعنی ضرورت علم‌آموزی از سوی مسلمین بود. «آن وقتی که در دنیا خبری از علم و سواد و درس‌ومشق و نشانه‌های تعلیم‌وتعلم وجود نداشت، اسلام و قرآن ما با «اقرأ» شروع کرد و به قلم و نوشته سوگند خورد و اسیر جنگی را در مقابل یاد دادن چند کلمه آزاد کرد. این، متعلق به چهارده‌قرن پیش است. همان کارهای اسلام و نبیّ‌مکرم ما (ص) موجب شد که جامعه‌ی امّیِ عرب (امّی، یعنی بی‌سواد؛ «هوالّذی بعث فیالامّیّین») در زمانی که اروپا امروز هیچ خبری از علم و دانش نداشتند، دارنده‌ی بزرگ‌ترین دانشگاه‌ها و بزرگ‌ترین دانشمندان و فارابی‌ها و ابن‌سیناها و محمّدبن زکریاها و ابوریحان‌ها و دیگران و دیگران شود. یعنی در صدر اسلام، مبارزه‌ی با بی‌سوادی و تحریص و تحریض به علم و دانش، جامعه‌ی اسلامی را حدود هفت، هشت قرن از همه‌ی دنیای متمدنِ آن روز جلوتر برد. البته بعد ما رجعت کردیم، مسلمانان تنبلی کردند و کار ما به اینجا رسید؛ ولی حالا می‌توانیم دوباره شروع کنیم. دوباره انقلاب شد، دوباره اسلام سرکار آمد و حالا دیگر بی‌سوادی معنی ندارد» (۰۴/۰۷/۱۳۶۹).
 
 ابعاد بزرگی دستاورد نهضت سوادآموزی
 الف: بُعد کمّی و آماری
 جریان نهضت سوادآموزی در ایران اسلامی از دو جهت دستاوردی بزرگ شمرده می‌شود: یکی از جهت رشد چشمگیر آماری و کمّی؛ دوم از جهت اجتماعی و مردمی‌بودن این نهضت مقدس و مبارک. بزرگی این دستاورد از جهت اول، به این معنا است که نرخ باسوادی در بازه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در حدود ۴۷ درصد بود و در آن زمان جریان‌هایی که در حوزه آموزش سواد وجود داشت موفقیت چندانی نداشتند. اما در حال حاضر میانگین نرخ باسوادی در کشور به ۹۷ درصد و معادل ۵۱ درصد رشد رسیده است.
 تا آخرین سال‌های سقوط رژیم شاهنشاهی، خیل عظیمی از کودکان لازم‌التعلیم از امکان ورود به مدارس محروم بودند و به همین دلیل روزبه‌روز باتوجه‌به روند صعودی رشد جمعیت، بر تعداد بی‌سوادان جامعه افزوده می‌شد. به‌طوری‌که طبق سرشماری سال ۱۳۵۵ خورشیدی، از کل جمعیت ۲۷ میلیون‌نفری ۶ساله به بالا، ۱۴ میلیون نفر (۵۳ درصد) بی‌سواد بوده‌اند. پس از تأسیس نهضت سوادآموزی تا سال ۱۳۶۵ نزدیک به ۱۱ میلیون نفر به باسوادان کشور افزوده شد و نرخ باسوادی کشور از ۴۸درصد به حدود ۶۲ درصد رسید.
 با اجرای طرح بسیج عمومی سوادآموزی در سال ۱۳۶۹ و آموزش بیش از ۴ میلیون نفر بی‌سواد مطلق در طول یک دهه، در سال ۱۳۷۵ نرخ باسوادی در ایران به ۸۰ درصد رسید (۱۸ درصد افزایش)؛ این افزایش در سرشماری ۱۳۸۵، ۹۰ و ۱۳۹۵ به ترتیب به ۸۵ تا ۸۸ درصد ادامه پیدا کرد و در سال ۱۴۰۰ این رقم به ۹۱ درصد افزایش‌یافته است. این رشد و شکوفایی را در واقع نوعی جهاد و مبارزه باید قلمداد کرد؛ آن‌چنان‌که رهبر معظم انقلاب تصریح کردند: «برادران و خواهران نهضت سوادآموزی بدانند که در حال جهادند» (۰۴/۰۷/۱۳۶۹).
 
 ب: تجربه‌ای موفق در مردم‌سالاری
 بُعد دیگر شُکوه این دستاورد، این است که فرمان امام راحل مبنی بر تشکیل نهضت سوادآموزی در سال ۱۳۵۸، موجب ظهور یک پدیده مردم‌محور و تکلیف‌مداری به نام نهضت شد. هرچند که بعدها این نهضت مردم‌محور گرفتار سرنوشت‌هایی مثل سرنوشت جهاد سازندگی شد و رنگ و لعاب دولتی شدن پیدا کرد و از آن کارآمدی مدنظر مبارک امام فروکاسته شد، ولی این رویداد مبارک، هنوز به‌عنوان تجربه‌ای ماندگار و برگ زرینی برای تبیین کارآمدی نظام اسلامی بسیار برجسته است.
 اهمیت این بُعد ازآن‌جهت است که در منظومه فکری رهبران انقلاب اسلامی، امام راحل و رهبر معظم انقلاب، حضور و مشارکت جدّی مردم در حل مشکلات و معضلات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، بسیار مؤثر و بابرکت است. ایشان بر اساس تأثیر حضور مردم در عرصه‌های مختلف و نیز تأکید اسلام بر به‌رسمیت‌شناختن حضور مردم در جامعه برای عبور از انواع معضلات و مشکلات، بحث وحدت کلمه و مردم‌سالاری دینی را مطرح و بر آن تأکید دارند.
 از منظر ایشان، حضور مردم، معیار حل مشکلات و موجب عنایت الهی می‌گردد؛ ازاین‌رو امام خامنه‌ای می‌فرمایند: «مسأله اصلی ما، مسأله مردم است؛ حضور مردم، میل مردم، اراده مردم، عزم راسخ مردم. در همه تحولات و جنبش‌های گوناگون اجتماعی بزرگ، نقش مردم، نقش معیار است… هرجایی که مسئولین کشور توانایی‌های مردم را شناختند و به کار گرفتند، ما موفق شدیم. هرجایی که ناکامی هست، به‌خاطر این است که ما نتوانستیم حضور مردم را در آن عرصه تأمین کنیم. ما مسائل حل‌نشده کم نداریم. در همه مسائل گوناگون کشور، مسئولین باید بتوانند بامهارت، بادقت، با ابتکار، راه‌هایی را برای حضور مردم پیدا کنند – همچنان که در عرصه بسیار دشوارِ جنگ این اتفاق افتاد، راه باز شد، کسانی توانستند راه را باز کنند – تا هر جوانی، هر پیری، هر مردی، هر زنی که بخواهد در این کار بزرگ شرکت کند، راه برایش باز باشد. در زمینه‌های گوناگون هم می‌شود، در اقتصاد هم می‌شود… اگر حضور مردم در این راه‌ها و برای این هدف‌ها تأمین شود، این هدف‌ها حتّی زودتر از دورانی که در نظر گرفته شده است، حاصل خواهد شد» (۲۰/۰۷/۱۳۹۰). یکی دیگر از آثار و نتایج مشارکت مردم از منظر رهبر معظم انقلاب، شکست دشمن و بازشدن درهای بسته است. براین‌اساس معتقدند: «اگر چنانچه ما بر روی توان خودمان تکیه کنیم، استقامت آنها درهم خواهد شکست… از مسئولین هم می‌خواهیم به مردم اعتماد کنند، به نیروی داخلی اعتماد کنند، سعی کنند این سرچشمه فیاض تمام‌نشدنی را در داخل، خروشان و فروزان و جوشان کنند؛ این اگر شد، همه درهای بسته باز خواهد شد» (۰۲/۰۶/۱۳۹۱).
 
 لزوم تکمیل نهضت و برگزاری جشن ریشه‌کنی بی‌سوادی در گام دوم انقلاب
درمجموع بی‌سوادی برای جوامع بشری مایه ننگ استواین ننگ برای یک جامعه مسلمان، بسیارناگوارترونکوهیده‌تراست. به همین نسبت برای نظام اسلامی، سوادآموزی تنهایک خدمت اجتماعی نیست، بلکه ابزاری حتمی در راستای استمرارحیات طیبه انقلاب اسلامی ونظام جمهوری اسلامی است. زیرانظام مردم‌سالاری که مردم دربافت اصلی آن دخالت دارند، مستغ نیازآگاهی مردم نیست. بایدمردمش را آگاه کند، بایدبه آنهاقوت تحلیل بدهد و باید آنها را از آگاهی‌هاو معلومات لازم ومفیدومعرفت لازم سرشارکند. آگاهی برای چنین نظامی، مثلآبوهوا، لازم وواجب است. نظام ما، اینگونه است. هرچه مردم بیشترآگاه باشند، نظام جمهوری اسلامی، بیشترسودمی‌برد. طبیعتااساس وزیربنای این آگاهی، سوادآموزی است. حرکت سوادآموزی، ایجادارزش وقیمت درمحیط جامعه است.