خداوند رحمان و رحیم در آیه ۴۰ سوره مبارکه «الأحزاب» پیامبر گرامی اسلام را به عنوان خاتم پیامبران معرفی کرده است.

در این آیه هم کلمه «رسول» و هم کلمه «نبىّ» آمده است. «رسول» صاحب کتاب و «نبىّ» خبر دهنده است، یا آنکه «رسول» پیام‏‌آور و «نبىّ» انجام دهنده رسالت است.(۳۹۸)

«خاتَم» به معناى نگین انگشتر است که در قدیم با حک کردن نام خود بر روى آن، پایان نامه‏‌ها و دستورها را با آن مُهر می‌کردند. خاتم در اینجا کنایه از آخرین پیامبر بودن است.

گرچه در قرآن آیات فراوانى بیانگر جهان شمولى و جاودانگى آیین حضرت محمّدصلى الله علیه وآله است، مانند: «للعالمین نذیرا»(۳۹۹)، «لانذرکم به و من بلغ»(۴۰۰)، «کافّه للناس»(۴۰۱) و در روایات، حدیث متواتر «لا نبىّ بعدى» و حدیث معروف «حلال محمّد حلال ابداً الى یوم القیامه»(۴۰۲) و ده‏‌ها حدیث دیگر بر این مطلب تأکید کرده‌‏اند، ولى این آیه روشن‏‌ترین دلیل بر خاتمیّت پیامبر اسلام است.

این آیه تنها آیه‏‌اى است که هم نام پیامبر و هم رسالت پیامبر را در قالب دو عنوان ذکر کرده است: «محمّد»، «رسول اللّه»، «خاتم النّبیّین»

چند سؤال‏

۱. چرا پس از اسلام انسا‌ن‏‌ها به پیامبر جدید نیاز ندارند؟

پاسخ: دلیل اصلىِ تجدید نبوّت‏‌ها و آمدن پیامبران جدید، دو چیز بوده است: یکى تحریف دین سابق، به گونه‏‌اى که از کتاب خدا و تعالیم پیامبر پیشین امور بسیارى تحریف شده باشد و دیگرى تکامل بشر در طول تاریخ که مقتضى نزول قوانین جامع‏‌تر و کامل‏‌تر بود.

امّا پس از پیامبر اسلام، این دو امر واقع نشده است. زیرا اوّلاً قرآن، بدون آنکه کلمه‌‏اى از آن تحریف شود، در میان مردم باقى است و ثانیاً جامع‏‌ترین و کامل‏‌ترین قوانین در آن مطرح شده و بر اساس علم خداوند، تا روز قیامت هیچ نیازى براى بشر نیست، مگر آنکه حکمش در اسلام بیان شده است.

۲٫ چگونه نیازهاى متغیّر انسان با خاتمیّت دین سازگار است؟

پاسخ: انسان در مراحل تحصیلى خود تا درجه‏ اجتهاد و دکترى‏ به استاد نیاز دارد، پس از آن به مرحله‏‌اى می‌رسد که می‌‏تواند بدون استاد، نیازهاى خود را از مطالبى که آموخته به دست آورد. باب اجتهاد باز است و می‌توان قوانین مورد نیاز را از قواعد کلّى استنباط کرد. البتّه بر اساس اصولى که فقها براى استخراج احکام تدوین نموده‌‏اند.

۳٫ چرا رابطه بشر با عالم غیب قطع شد؟

پاسخ: وحى نازل نمی‌‏شود ولى رابطه با غیب همچنان باقى است، امام معصوم‏‌ علیه‌السلام حضور دارد و فرشتگان الهى بر او نازل می‌شوند،(۴۰۳) امدادهاى غیبى به انسان‏‌هاى شایسته می‌رسد؛ حتّى افراد عادى اگر متّقى باشند نور الهى پیدا می‌کنند و خداوند راه حقّ را به نحوى به آنان نشان می‌دهد. «اتّقوا اللّه… یجعل لکم نورا»(۴۰۴)۳۹۸) معجم‌‏الفروق اللغویه.

۳۹۹) فرقان، ۱ .

۴۰۰) انعام، ۱۹ .

۴۰۱) سبأ، ۲۸ .

۴۰۲) کافى، ج‏۱، ص ۵۸ .

۴۰۳) بنگرید به اصول کافى بحث امامت.

۴۰۴) حدید، ۲۸٫

منبع:فارس