به گزارش ” صبح رابر” صنایع دستی اصلی ترین سند هویت تاریخی ملت هاست چرا که بخشی از میراث فرهنگی ماست. نسل امروزی ما بایدبداند که از چه پشتوانه فنی ، تکنیکی و هنری برخوردار بوده است تا به راحتی خود را در هجمه فرهنگی غربیها نبازد و دل به ارزش های بیهوده آنان نبندد و اسیر پدیده از خود بیگانگی یا الیناسیون نگردد.

به لحاظ این اهمیت شورای جهانی صنایع دستی در نخستین کنگره جهانی در روز دهم ژوئن سال ۱۹۶۴ میلادی با شرکت استادان دانشگاه، صنعتگران و هنرمندان بیش از ۴۰ کشور جهان در نیویورک برگزار شد و به عنوان یکی از نهادهای وابسته به یونسکو به تصویب رسید. در ایران نیز بیستم خرداد هر سال که مصادف با دهم ژوئن می باشد به نام « روز جهانی صنایع دستی» نامگذاری گردید و حتی دهه پایانی قرن بیشتم از سوی سازمان ملل متحد دهه توسعه فرهنگی نامگذای شدوتوجه را بیش از پیش به پرورش استعداد ها وشکوفایی خلاقیت ها در زمینه صنایع دستی و بومی کشورها معطوف نمودند.

از آنجا که صنایع دستی صنعتی چند بعدی و یا چند وجهی است لذا غیر از جنبه های هنری و فرهنگی از نظر اقتصادی و اجتماعی نیز حائز اهمیت است . بد نیست بدانیدکه سهم صنعت خودروسازی و پتروشیمی علی رغم سرمایه گذاریهای کلان در تولید ناخالص ملی به ترتیب ۷/۲ و ۲ درصد بوده در حالیکه سهم صنایع دستی در تولید ناخالص میلی ۳ درصد می باشد.

ویژگیهای بارز و انکار ناپذیر این هنر صنعت باعث شده که تمامی کشورها ، چه کشورهای در حال توسعه و یا کشورهای پیشرفته ناگزیر از لحاظ نمودن نقش این صنعت در برنامه های اقتصادی اجتماعی خود باشند.

بررسی استعداد ها و ظرفیت های ایجاد اشتغال در اقتصاد مناطق یکی از مبرم ترین وظایف دولت در شرایط کنونی است. این مسئله به ویژه در نواحی محروم در عین حال بهره مند از توان بالقوه اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی از اولوت بیشتری برخوردار است.

در چنین شرایطی توسعه صنایع دستی به مثابه جزء جدایی ناپذیر اقتصاد روستایی در منطقه با جذابیت های فراوان گردشگری و شمار قابل توجه گردشگرانی است که چشم انداز بسیار امیدبخش را در جهت رشد اجتماعی و رونق اقتصادی منطقه و افزودن بر ظرفیت های اشتغال زایی آن دربرابر برنامه ریزان ومدیران اجرایی کشور می گشاید.

از این رو کنکاش و مطالعه پیرامون برنامه ریزی ، نقش و اهمیت توسعه صنایع دستی با مصرف شناسایی و ایجاد ظرفیت های جدید ایجاد اشتغال مولد و ارتقاء و بهبود شاخص های کلان اقتصادی و نیز ارتقاء سطح درآمد ومعیشت ورفاه هزاران خانه دار روستایی و شهری فعال دراین صنعت ضرورت پیدا می کند . ارکان این مطالعات با انجام بررسیهای تخصصی در زمینه های اجتماعی ، اقتصادی وفرهنگی تشکیل می دهد.

صنایع دستی روستاهای توابع شهرستان :
صنایع دستی از دیر باز در این روستا  و دیگر روستاهای شهرستان رابر رواج و رونق  خاصی داشته ولی با گذشت زمان و عدم حمایت  نهاد های مرتبط  متاسفانه این صنعت دیرینه و کهن  روبه فراموشی رفته است . از مهمترین آنها صنعت فرش بافی و گلیم بافی،نمد بافی و سبد بافی با ساقه و شاخه های درختان  می باشد .
در گذشته انواع فرش و گلیم با متراژهای مختلف و طرح و نقشه های گوناگون در این روستا بافته می شد ولی متاسفانه  به علت عدم حمایت ارگان های مرتبط از فرش بافان  این صنعت فاقد رونق است.
امید است با همکاری مسئولین شهرستان و مردم ، رشد و توسعه صنایع دستی گام های موثری در جهت ایجاد فرصت های شغلی برداشته تا این صنعت جایگاه واقعی خود را از جهات اقتصادی ، اجتماعی، فرهنگی و اشتغال زایی را پیدا وموجبات رشد و توسعه اقتصادی روستاها فراهم گردد.
نام برخی از صنایع دستی و هنری روستاهای شهرستان رابر در جدول ذیل آمده که برخی از آنها منسوخ شده ، برخی در حال منسوخ شدن و برخی دیگر رایج و فعال می باشد:

نام رشته
گلیم بافی – فرش بافی – جاجیم بافی – منبت چوب   – صنایع دستی تکمیلی و تلفیقی – طراحی سنتی – نقاشی ایرانی (مینیاتور) – سفالگری   – قلاب بافی –  خراطی چوب – عروسک محلی – ورشو سازی – مسگری –   حجاری سنگ – رنگرزی سنتی – تراش سنگهای نیمه قیمتی – چاقو سازی – البسه محلی –   نمد مالی – قلاب بافی – نقاشی روی پارچه – نوار بافی – آیینه کاری –  پلاس بافی – زیلو بافی-   حصیر بافی- صنایع دستی عشایری-   مفرشو(کیسه قندی) دوزی   –مالنگدان بافی(کیسه نگهداری کشک)-بافتن   سفره ورکش(برای آویزان کردن سفره نانی)-   زیور آلات سنتی- سیاه چادر بافی –  چغ بافی – جل دوزی –   سبد بافی – ریسمان بافی– سفره بافی و…
در ادامه توضیحات مختصری درباره ی برخی از صنایع دستی روستاهای شهرستان رابر پرداخته و انشاءالله پس از چمع آوری مطالب در هفته های آتی به ذکر برخی دیگر از صنایع دستی خواهیم پرداخت.

کلاک  (Kelak) : وسیله ای چوبی که نوک آن قلاب مانند بوده و جهت کشیدن و نزدیک کردن شاخه های درخت برای چیدن میوه از آن استفاده می شود.

رکت (Rokat) : انبان : کیسه ای که از نخ و ریس بافته شده و در آن انواع مواد غذایی و خشکبار نگهداری می شود.

جلد هممونی: تهیه شده از پوست حیوانات و پوششی برای جلد کتابهای نفیس و با ارزش

دهزان قرآن(dahzan): کیسه ی بافته شده ای از نخ که برای نگهداری کتب مذهبی مانند کتاب قرآن استفاده می شود.

متکا  (Motahka)  : بالش گرد و بزرگی که معمولا از پر کبک و طیور پر شده و دارای پوشش بسیار زیبایی است.

تربه   (Torba ) : توبره ای که غذای چارپایان (کاه و جو) را در آن ریخته و به سر حیوان آویزان می کنند.

کیسه قندی یا مفرشو  (mafreshoo) : کیسه ای با نقش و نگارهای زیبا برای نگهداری قند حبه شده

چاربندی  (Charbandi) : کیسه ای بافتنی و خوش نقش و نگار برای نگهداری وسایل نفیس

مشکو  (Mashkoo) : مشک آبی

مشک دوغی  (mashk dooghi) : نوعی مشک با پوست نازک و نرم برای نگهداری دوغ

کهنو (Kahnoo) : وسیله ای که با کرک بافته می شود و جهت پرتاب سنگ در جنگ و شکار مورد استفاده قرار می گیرد.

خیگ  (Khig) : وسیله ای که از پوست بز تهیه شده و جهت نگهداری روغن حیوانی و دوشاب مورد استفاده قرار می گیرد.

کوار (Kevar) : جایگاهی در حیاط منازل که دارای سایه بانی از شاخ و برگهای درخت بوده و برخی از آنها محل نشستن و استراحت در فصل تابستان بوده و برخی بوسیله ستونهای چوبی یرافراشته شده و مشکها را از گزند نور آفتاب محافظت نموده و آب مشک را همواره خنک و گوارا نگه می دارد.

تیر  (Tir) : وسیله ای چوبی که سقف خانه های مسکونی را با آن می پوشانند.

شمال یا اوشین  (shomal) : وسیله ای چوبی درازی است که با آن  دانه های گردو، بادام و … را از درخت می تکانند.

سنگ آسیا: به گویش محلی به هاون سنگی بزرگی که بیشتر  برای  کوبیدن حبوبات و گندم استفاده می شده سنگ آسیا می گویند  این مواد  توسط دسته هاون بزرگ چوبی  داخل سنگ آسیا کوبیده می شوند

چادر شب : از دیگر بافتنیها می توان به چادر شب اشاره کرد، که کاربردهای زیادی داشته است از جمله برای حمل و نقل لوازم استفاده می شده است ،چادر شب از جنس نخ پنبه توسط زنان روستایی بافته می شده اند

جوال : نوع دیگری از بافتنیها در روستا جوال است که برای حمل و نقل ونگهداری آرد و گندم و جو استفاده می شده است و از نخ پنبه ای برای بافت آن استفاده می کنند در آخر کار پارچه بافته شده (جوال )را توسط جوالدوز  می دوزند و از آن کیسه درست می کنند ۰

گلیم بافی : بافت گلیم از جایگاه خاصی در روستا بر خوردار بوده است و در زمانهای دورتراکثر  زنان روستا تجربه بافت گلیم را دارند، نکته جالب توجه اینکه تنوع زیادی در بافت و رنگ گلیم ها از  زمانهای گذشته تا به امروز که این هنر رونق خود را از دست داده است نمی بینیم ۰

در بیشتر منازل روستاییان  نوع خاصی از گلیم دیده می شود که از نظر رنگ و بافت کم و بیش با هم متفاوت هستند و

رنگهای به کار رفته در بافت گلیم همگی طبیعی بوده اند که امروزه رنگهای  شیمیایی جای آنها را گرفته اند.

قالی بافی : یکی از مهمترین هنر های سنتی سالهای نه جندان دور روستا، صنعت قالی بافی بود که عده زیادی از روستاییان به خصوص زنان به این حرفه مشغول و کمک خرج  همسران خود بودند ۰

با توجه به نقش وکارکرد صنایع دستی در امور اقتصادی، تولیدات ملی، توسعه صادرات، توسعه توریسم و مبادلات فرهنگی و بالا بودن سطح مشارکت زنان در تولید صنایع دستی می توان نتیجه گرفت که :

▪ صنایع دستی عامل موثربر افزایش درآمد خانوار می باشد

▪ صنایع دستی نقش بسزایی در رفاه اجتماعی و مالی اقشار مختلف جامعه دارد

▪ صنایع دستی عامل موثر در توسعه جوامع محلی و فقیر نشین روستایی است.

▪ صنایع دستی عامل اثر گذار در پیشگیری از انواع آسیب های اجتماعی مانند مهاجرت های بی رویه ، اعتیاد، فحشا، .. می باشد.
لذا نگارنده ی این مطلب ، پیشنهادات و راهبردهای ذیل در جهت افزایش تقش صنایع دستی در مسائل اقتصادی و اجتماعی بیان می نماید:

▪ تاسیس مراکر آموزش حرفه ای در رشته های گوناگون صنایع دستی در شهرستان رابر

▪ ایجاد کارگاه های تولیدی نمونه مخصوصا درمناطق روستایی

▪ خرید و بازاریابی محصولات تولید شده توسط هنر مندان این رشته

▪ پایدار نمودن اشتغال موجود این بخش و فراهم آوردن امکان حداقل رشد سالانه

▪ ساماندهی و ارائه تسهیلات بانکی ومناسب و ارزان و آسان

▪ ایجاد بسترهای مناسب برای افزایش مشارکت زنان در توسعه صنایع دستی

▪ برگزاری نمایشگاه های منطقه ای ، استانی

▪ تلاش در جهت برقراری پوشش بیمه ای لازم برای کلیه صنعتگران صنایع دستی

▪ استفاده از فن آوری روز در تولید صنایع دستی اصالت های هنری وملی

▪ تکمیل و توسعه و به روز کردن بانک جامع اطلاعات صنایع دستی

▪ مصرفی و ترویج صنایع دستی با بهره گیری از امکانات و دستگاه های دولتی

▪ اشاعه فرهنگ استفاده از صنایع دستی در زندگی با شیوه ی تبلیغانی موثر

▪ سیاست گذاری، برنامه ریزی و نظارت در زمینه حفظ ، احیاء و ترویج و توسعه کمی و بهبود کیفی

▪حمایت وهدایت و استفاده از امکانات نیروی انسانی موجود در این بخش

▪ مشارکت در نمایشگاه ها و جشنواره های صنایع دستی

▪ برنامه ریزی در جهت ایجاد بازارچه های صنایع دستی توسط مردم در دروستاها و شهرها

پور شمس الدین