به گزارش ”صبح رابر“، چند سالی است که با فرا رسیدن سال نو شاهد سفره های هفت سین در برخی تقاطع خیابان ها و پارک های شهر کرمان هستیم که شهروندان و مسافران نوروزی لحظاتی را به نظاره و ستاندن عکس یادگاری با این سفره های هفت سین می گذرانند.

این روزها بازارچه حاجی فیروزها هم در کنار هفت سین های خیابانی به اقتضای مسیرهای پرترافیک، چایخانه های سنتی و مکان های گردشگری کرمان گرم است، حاجی فیروزهای امروزین که اکثراً همان بچه های کار و متکدیان دیروز هستند با استحاله ظاهر و شکلک درآوردن به کسب درآمد خود از جیب مردم و مسافران نوروزی امتداد می دهند.

حاجی فیروزهای ما، سانتا کِلاوس یا بابانوئل های اروپایی، کچل و کوسه کشورهای آسیایی و شخصیت هایی اسطوره ای دیگر که آمدن سال جدید را نوید می دهند، نمایانگر فرهنگ دیرینه آن کشور هستند.

در دوران دیرین جشن های کریسمس را با ظهور مسیحیت و میلاد حضرت عیسی (ع) آغاز سال نو قرار دادند.

اسطوره بابانوئل به سده های نخست میلادی برمی گردد، سنت نیکولاس حامی کودکان و فردی بود که بیش از هزار و ۷۰۰ سال پیش با انجام کارهای خیر در مراسم کریسمس معروف شد.

از آن جایی که نیکولاس با هشت گوزن جهانگردی می کرد، مسیحیان معتقدند که شب کریسمس پیرمردی با لباس و کلاهی قرمز سوار بر سورتمه با گوزن هایش برای بچه ها هدیه هایی از راه تنوره خانه ها می فرستد یا اینکه می گویند او هدیه هایش را طوری از بالای تنوره می انداخت تا داخل جورابی بیفتد که برای خشک شدن کنار شومینه آویخته شده بود.

کریس کرینگل نام دیگر بابانوئل است که در آلمان و سال های ۱۶۰۰ انبساط پیدا کرد و ۲۵ دسامبر را زمان هدیه دادن می دانستند.

در هلند و آلمان بابانوئل اغلب لباس بلند کشیشی پوشیده و به همراه پیتر سیاه در آسمان پرواز می کند و به بچه ها هدیه می رساند، پیتر سیاه را فردی می دانند که بچه های شر و نافرمان را شلاق می زند.

از آدرس الکترونیکی شخصی، بازی های آنلاین و ایمیل زدن کودکان اروپایی به بابانوئل هم که بگذریم در آستان سال نو میلادی ۲۰۱۴ اسطوره بابانوئل مدرن تر شد و گوگل، مایکروسافت و مقر امارت دفاع آسمانی آمریکای شمالی (RDA) از طریق اینترنت مسیرهای بابانوئل و ارابه اش را مشخص کردند تا کاربران اینترنتی اضافه بر آگاهی از اندازه هدایای تقدیم شده به کودکان بتوانند مسیرهای پیموده شده و باقی مانده بابانوئل را به صورت آنلاین رصد کنند.

اینکه بابانوئل به کودکان توانگر بیشتر هدیه و اسباب بازی می دهد و به کودکان فقیر کمتر می رسد در غرب نیز یک هیاهوی رسانه ای به پا کرده است که منتقدانی قصد انهدام جادوی کریسمس را دارند و اما حاجی برنده امروز ما نه تنها به بچه ها هدیه نمی دهد، بلکه با ادا و شکلک دل کودکان را به رحم می آورد تا جایی که عیدی خود را به حاجی برنده می بخشند.

حتماً بسیاری از افسانه شناسان حاجی برنده را به رسمیت نمی شناسند و در تاریخچه تمدن کشور سند هویت داری برای این شخصیت نوروزی یافت نمی شود و می توان گفت که حاجی برنده بیشتر حاصل یک تفکر یا تخیل جمعی است که از سرزمینی به سرزمین دیگر منتقل شده و صرفاً برای ابداع لحظه های شاد در ایام نوروز است.

حاجی برنده سرخ پوش با رویی سیاه نه نشانه برده داری و نه نماد حقارت ایرانیان است، بلکه رخ سیاه او را مرگ زمستان و یا رنگ خاک حاصلخیز بهاری تشریح می کنند که با جامه سرخ خود آمدن بهار و سرزندگی را نوید می دهد و نام برنده را به سبب برنده بودن و خوش یُمنی با خود یدک می کشد.

برخی از تاریخچه شناسان نیز کلمه حاجی را نه به معنای حج رفته، بلکه ماخوذ از واژه حاجیوس در آثار پیروان آیین خورشید می دانند که به زبان یونانی وارد شده و به معنای فاتح مقدس است و حاجی برنده یعنی کسی که سرمای زمستان را فتح کرده و آمدن بهار را مژده می دهد.

این افسانه مقدس رفته رفته جای خود را به شخصیتی خنده دار و مشغول کننده می دهد که با دایره و تنبک، رقص و شکرین کاری اشعاری را می خوانند و به تعبیر عیدی می گیرد.

ارباب خودم سلام علیکم ارباب خودم سر تو بالا کن ارباب خودم منو نیگا کن ارباب خودم لطفی به ما کن ارباب خودم بزبز قندی ارباب خودم چرا نمی خندی *** بشکن بشکنه بشکن من نمی شکنم بشکن این جا بشکنم یار گله داره اونجا بشکنم یار گله داره این سیاه بیچاره چقد بردباری داره *** حاجی فیروزه، سالی یه روزه، همه می دونن، منم می دونم، عید نوروزه.

در باورها و اعتقادات قدیم حضور حاجی فیروزها را به منزله زنده شدن آفرینش و برکت زندگی می دانستند از این رو با دادن هدایا، حلاوت یا صدقه ای زندگی یک ساله خود را پشتوانه و بیمه می کردند.

اما امروزه افرادی با درک اشتباه برای تامین معاش زندگی از این افسانه ها سوء استعمال می کنند و بدون در نظر ستاندن فرهنگ و تمدن موجب می شوند تا باورهای قدیمی و فرهنگی کشور نیز زیر سئوال برود.

عدم توجه مسئولان به حضور حاجی فیروزها در ایام عید نوروز این شخصیت اسطوره ای را به شغلی کاذب برای جوانان و افراد سودجو تبادل می کند که از این راه به درآمدهای میلیونی می رسند و به عبارتی نوعی از تکدی گری ازدیاد می یابد.

نهادهای فرهنگی، شهرداری و نیروی انتظامی باید با هماهنگی های لازم جلوی رشد قارچ گونه حاجی فیروزها را بگیرند و با شناسنامه دار کردن و ساماندهی آنها درآمدهای حاصل از این طریق را به افراد نیازمند برسانند.

منبع: تی نیوز