به گزارش ” صبح رابر”روز طبیعت با فوایدطبیعت در روایات ،سخن بزرگان و آیات قرآن ؛

طبیعت در روایات

پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله :«نگاه کردن به سه چیز، عبادت است: چهره پدر و مادر، قرآن، و دریا».۱

«نخل را نسوزانید و آن را در آب غرق نسازید. درخت بارور را قطع نکنید و زراعت را به آتش نکشید».۲

«کسی که بخواهد بوی مرا استشمام کند، گل سرخ را ببوید».۳

امام علی علیه السلام :«نگاه کردن به سبزه، باعث شادی است».۴

امام صادق علیه السلام :«زندگی با سه چیز، خوش است: هوای پاک، آب فراوان و زمین آماده زراعت».۵

«سه چیز، دیده را روشن می‌کند: نگاه به سبزه، نگاه به آب جاری، و نگاه به صورت زیبا».۶

«نگاه به گل‌های رنگارنگ و درختان سرسبز و خرّم، چنان لذتی به آدمی می‌بخشد که هیچ لذتی را با آن برابر نمی‌توان کرد».۷

امام موسی کاظم علیه السلام :«سه چیز سبب روشنی چشم است؛ یکی از آنها نگریستن به گیاهان سرسبز است».۸

امام رضا علیه السلام :«بوی خوش، عسل، سوارکاری، و نگریستن به مناظر سرسبز، برخی بیماری‌های روحی و روانی را از بین می‌برد».۹

سخن بزرگان در مورد طبیعت

امام خمینی رحمه الله :«محیط زیست تأثیر چشم‌گیری در انسان دارد».۱۰

علامه طباطبایی رحمه الله :«وجود گیاه در زندگی ما یک اصل است».۱۱

ابن خلدون: «محیط زیست، بر هوش و استعداد، درایت و کفایت فردی اثر می‌گذارد و سلامتی عقل و روح و میانه‌روی در اعمال و رفتار، در گرو سلامت محیط زیست است».۱۲

فیض کاشانی:«کشف و شناسایی نعمت‌های خدا و سپس طبق وظیفه به بهره‌برداری از آنها پرداختن، شکر است».۱۳

جبران خلیل جبران:«ای زمین! بهار تو مرا بیدار کرد و به جنگل‌هایت برد، تابستان تو مرا در مزارع تو نشاند؛ آنجا که کوشش‌های تو به ثمره‌ها تبدیل می‌شوند. پاییز تو مرا به تاکستان‌هایت برد و زمستان تو مرا به خوابگاه تو برد؛ آنجا که پاکی تو مانند برف، پراکنده می‌گردد».۱۴

به طبیعت بیندیشیم!

با تدبر در آیات الهی می‌توان دریافت در سراپرده طبیعت، دستی تدبیر می‌کند و این نعمت‌ها برای رفاه و آرامش انسان است.

در آیات بسیاری از تسخیر طبیعت برای انسان توسط خدا، خبر داده شده است؛۱۵ همچنین از رام کردن تمام آسمان‌ها و زمین برای انسان.۱۶

در بیش از ۷۵۰ آیه، به ظواهر طبیعت اشاره، و جلوه‌ها و زیبایی‌های گوناگون آن یادآوری شده است. توصیه اغلب این آیات، مطالعه کتاب طبیعت و پندآموزی است.

یکی از مسائلی که همواره فکر بشر را به خود مشغول کرده، مسئله حیات و چگونگی پیدایش آن در زمین است. در برخی آیات به این مطالب اشاره شده است: «هر چیز زنده‌ای را از آب پدید آوردیم» (انبیاء: ۳۰)؛ و یا به مناسبت آفرینش جهان «اوست که آسمان‌ها و زمین را در شش دوره آفرید و قدرت استیلای او بر آب بود». (هود: ۷)

آب در طبیعت، جایگاه مهمی در قرآن دارد و در تعبیرهای گوناگون، در قالب توصیف دریاها، رودخانه‌ها، نهرها و ریزش باران‌ها مطرح می‌‌شود.

در آیه ۹۹ انعام، شگفتی و زیبایی و اهمیت آب این‌گونه بیان شده است: «و اوست که از آسمان آب فرود آورد، پس به وسیله آن از هر گونه گیاه برآوردیم و از آن گیاه، جوانه سبزی خارج کردیم که از آن دانه‌های متراکمی برآوردیم و از شکوفه درخت خرما، خوشه‌هایی است نزدیک به هم … بی‌گمان در اینها برای مردمی که ایمان می‌آورند نشانه‌هاست».

یکی از نشانه‌های خدا در جهان، که در قرآن از آن یاد شده، حیات دوباره طبیعت است؛ طبیعتی که در زمستان می‌میرد و در بهار دوباره زنده می‌شود.

نمایشگاه دیگری از طبیعت ساکت و آرام و بی‌زبان که در قرآن از آن سخن گفته شده، نمایشگاه آسمان، ماه و ستارگان و کهکشان‌هاست.

خداوند با تعابیر گوناگون، زیبایی‌ها و جلوه‌های این تابلوی طبیعی و منظم از جهان آفرینش را توصیف می‌کند و ما را به تأمل فرامی‌خواند: «مگر ندیده‌اید که چگونه خدا هفت آسمان را تودرتو آفریده و ماه را در میان آنها روشنایی‌بخش گردانید، و خورشید را چون چراغی قرار داده …». (نوح: ۱۵)

از جمله توصیف‌های قرآن، توصیف رنگ‌هاست؛ تنوعی که حس کنجکاوی انسان را برمی‌انگیزد و به وی گوشزد می‌کند که در علت پیدایش رنگ‌ها تأمل کند و می‌گوید: «این رنگ برای بینندگان و تماشاگران ایجاد سرور می‌کند». (بقره: ۶۹)

خداوند در قرآن به رنگ‌های شادی‌بخش، اهمیت ویژه‌ای داه است؛ مثلاً در اوصاف بهشتیان از رنگ سبز یاد می‌کند،۱۷ یا نوشیدنی‌های بهشتیان را با رنگ سفید توصیف می‌کند.۱۸

خداوند به این دلیل بارها از طبیعت یاد می‌کند که اثبات کند شگفتی‌های طبیعت، مظاهر خلق خداست.۱۹

گاهی زیبایی‌های طبیعت در ابعاد دقیق‌تر گفته می‌شود، مانند دلالت بر توحید، یا تنزیه خداوند از داشتن فرزند، یا وجود نظم و توجه دادن به عظمت، قدرت، تدبیر، رحمت، حکمت و علم الهی.۲۰

عناصر طبیعت به عنوان بارزترین نمونه‌ها و نشانه‌ها، از پیش از اسلام جایگاه مقدسی در افکار داشته‌اند و در دین اسلام با نگرشی خداشناسانه به آنها توجه شده است.

کافی است نگاهی به نهج‌البلاغه کرده باشید؛ فرازهای بسیاری با کلماتی همچون «فکر کن»، «تأمل کن»، «نظر کن»، «بدان»، «تعجب کن» و «عبرت بگیر» آغاز می‌شوند و این مسئله بیانگر این است که پیشوایان معصوم ما چقدر به تفکر در طبیعت و عناصر آن توجه داشته‌اند.

توجه مسلمانان به طبیعت و عناصر آن، به ویژه آب و گیاهان، برخاسته از آموزه‌های اسلام و سخنان و سنّت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بوده است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درباره اهمیت توجه به طبیعت فرمود: «هر کسی که درختی بنشاند، خداوند او را به اندازه میوه‌های آن پاداش می‌دهد.» همچنین ایشان همواره حفاظت از باغ‌ها و جنگل‌های اطراف مدینه را به مردم سفارش می‌کرد.

انس پیامبران الهی، به ویژه در دوران پیش از رسالتشان، با طبیعت بکر، از نقش بارز طبیعت در افزایش آگاهی‌های انسان، حکایت دارد.

در روایات امام جعفر صادق علیه السلام ، به ویژه در کتاب توحید مفصّل، به بسیاری از شگفتی‌های طبیعت اشاره شده است.

آیات متعددی درباره زیبایی مناظر طبیعی وجود دارد که خداوند متعال، توجه انسان‌ها را به آن مناظر زیبا جلب می‌کند.

«و زمین را می‌بینی که خشک و پژمرده است و هنگامی که آب به آن فرستادیم به حرکت و اهتزاز درمی‌آید و موادی در آن سبز می‌شوند و از هر نوع جفت، نباتات و درختان بهجت‌انگیز می‌رویاند».۲۱

«آیا ندیده‌ای که خداوند از آسمان آب فرستاد و زمین، سبز [و] خرم گشت. قطعاً خداوند، لطیف و آگاه است».۲۲

یکی از شگفت‌انگیزترین دیدگاه‌ها درباره بهره‌گیری از طبیعت و روح معنوی جامعه، در سخنان ارزشمند امام علی علیه السلام نمود یافته است.

۱ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰، ص۳۶۸.
۲. شیخ کلینی،‌ کافی، ج۵، ص۲۹.
۳. بحارالانوار، ج۷۳، ص۱۴۷.
۴. نهج‌البلاغه، حکمت ۴۰۰.
۵. ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۳۲۰.
۶. صدوق،‌ خصال، ص۴۴۳.
۷. همان، ج۳، ص۱۲۹.
۸. همان، ج۱۰، ص۲۴۶.
۹. همان، ج۷۶، ص۲۸۹.

۱۰. نک: روح‌الله موسوی خمینی، طلب و اراده، صص ۱۴۴ – ۱۴۷.
۱۱. المیزان، ج ۲، ص ۹۶.
۱۲. نک: ‌مقدمه ابن خلدون، صص ۸۲ ـ ۸۶.
۱۳. مرحوم ملاحسین فیض کاشانی، المحجه‌البیضاء، ج ۴،‌ ص ۳۹۰.
۱۴. نک: جبران خلیل جبران، ‌اندیشه‌های نو، ترجمه سیمین پناهی، نیک فرجام، ۱۳۸۴، ج ۲، ص ۸۱.

۱۵. نک: ابراهیم: ۳۲ و ۳۳؛ نحل: ۱۲ و ۱۴؛ حج: ۶۵؛ لقمان: ‌۲۹.
۱۶. نک: لقمان: ۲۰؛ جاثیه: ۱۲.
۱۷. نک: الرحمن: ۷۶؛ صاف:‌۴۰.
۱۸. نک: صافات: ۴۰.
۱۹. نک: انعام: ۱؛ احقاف: ۱ ـ ۳.
۲۰. نک: زمر: ۶۷؛ لقمان: ۶۲ ـ ۶۶؛ حج: ۶۱؛ انعام: ۶۳ و ۶۴؛ نور: ۴۵.
۲۱. حج: ۵.
۲۲. فاطر: ۲۷.

انتهای پیام /