علی کمالی: نقض حقوق بشر در آمریکا؛ روایتی که بیشتر به‌جای اینکه در فضای تئوریک، مبهم و کلی مورد بررسی قرار گیرد، بایستی در قالب ارائه‌ی آمار و اسناد مورد بررسی قرار گیرد تا اولاً نگاه‌ها نسبت به آمریکا به صورت دقیق و همه‌جانبه مورد بررسی قرار گیرد و ثانیاً استدلال‌های کافی برای دفاع از نقض بنیادین و فاحش حقوق بشر در کشوری که پوسته‌ای از دموکراسی را به خود پیچیده بیشتر فراهم شود. این پژوهش در راستای پژوهش پیشین یعنی «حریم خصوصی و امنیت شهروندی در ایالات متحده » قرار دارد که در آن به شقوق نقض حریم خصوصی در آمریکا اشاره کردیم. لذا در این مقاله نیز تلاش خواهیم کرد به دو مورد دیگر از نقض حقوق بشر در قالب نقض آزادی مذهب و رواج نژادپرستی دینی و نقض آزادی نژاد و رواج نژادپرستی رنگی اشاره کنیم. لازم به ذکر است استفاده‌ی بیش از حد از منابع در این پژوهش به دلیل ارتباط وثیق آن با موضوعیت این مقاله است؛ چرا که در آن نیاز به منابع بیش از حد جزء ضروریات است.

دریک نگاه کلی، می‌توان ابراز داشت که مردم آمریکا مردمانی بسیار مذهبی هستند، بیش از ۹۵ درصد شهروندان آمریکایی خود را با هویّت مذهبی می‌شناسند و تنها کمتر از پنج درصد آنان بی‌دین و بدون هویّت دینی هستند و این کشور با پلورالیسم مذهبی روبه‌رو بوده و هست. امّا فارغ از درصد دین‌داران در این کشور، مطلبی که اهمیت دارد و درخور توجه است اینکه بیش از ۶۰ درصد مردم آمریکا معتقدند دین و مذهب نقش اساسی در زندگی‌شان ایفا می‌کند. البته بایستی این نکته را هم لحاظ داشت که در دو دهه‌ی گذشته از میزان تعهدات دینی و مذهبی شهروندان ایالات متحده به‌شدت کاسته شده است.

بعد از استقلال آمریکا از انگلستان، روند تبعیض مذهبی نه تنها خاتمه نیافت بلکه در لفّافه‌هایی با سرعت بیشتر ادامه یافت. همان‌طور که می‌دانیم، نظام سیاسی ایالات متحده‌ی آمریکا بر ایدئولوژی لیبرالیسم مبتنی است. با وجود اینکه لیبرالیسم مکتبی فردگراست و در اصول و مبانی خود به مسائل و دغدغه‌های فردی توجه زیادی دارد و با وجود آنکه مطابق بامتمم قانون اساسی این کشور، آمریکا نظامی است که برتری دینی در آن ذکر نشده است و کنگره حق ندارد قانونی تصویب نماید که مانع انجام مناسک مذهبی شهروندان آمریکایی شود، ولی در عمل شاهد آنیم که مذهب و عقاید دینی، که مهم‌ترین دغدغه‌ی ۶۰ درصد مردم ایالات متحده است، در این کشور به طور چشمگیری نادیده گرفته می‌شود.

در متمم و اصلاحیه قانون اساسی ایالات متحده آمده است: «کنگره در خصوص رسمیت بخشیدن به یک دین، یا منع پیروی آزادانه از آن یا محدود ساختن آزادی بیان یا مطبوعات یا حق مردم برای برپایی اجتماعات آرام و دادخواهی از حکومت برای جبران خسارت، هیچ قانونی را وضع نمی‌کند.» از ابتدای بنیان‌گذاری ایالات متحده، مردم آمریکا به صورت گسترده شاهد نژادپرستی دینی بوده‌اند، در زیر به برخی از این وقایع اشاره می‌نماییم:

اولین واقعه‌ی خونین مذهبی در آمریکا به قبل از استقلال از انگلستان بازمی‌گردد. این واقعه همان محاکمه‌ی جادوگرانزن در ماساچوست، که به محاکمه‌ی جادوگران زن سِیلم (شهری در ماساچوست) شهرت یافت. شاهد عینی ماجرا می‌نویسد که یکی از ۲۸ نفری که در مجموعه این محاکمات محکوم شدند به مجازات وحشتناک مرگ (در اثر له شدن) محکوم شد. وی ادامه می‌دهد که بسیاری از متهمان از مسیحیان متدین بودند. جالب اینجاست که این محاکمات تا زمانی ادامه می‌یابد که همسر فرماندار ماساچوست به جادوگری متهم می‌شود و در اینجاست که فرماندار مذکور برای نخستین‌بار به‌طور رسمی خود وارد ماجرا می‌شود و پرونده‌ی این‌گونه محاکمات را برای همیشه می‌بندد.[۱] البته از این دست اقدامات خصوصاً علیه سرخ‌پوستان و سیاهان در ایالات متحده بسیار به وقوع پیوسته است که مجال ذکر همه‌ی آنان وجود ندارد.

از سال ۲۰۰۱ میلادی و با انفجار در برج‌های تجارت جهانی و پنتاگون، موج تبلیغات منفی علیه مسلمانان و اسلام در رسانه‌های آمریکایی به راه افتاد؛ به طوری که برخی آن را پروژه‌ی اسلام‌هراسی غرب معرفی می‌کنند.

از زمان این حوادث، میزان پیام‌های منفی، که پیرامون اسلام و مسلمانان انتشار می‌یابد، بسیار بیشتر از نکات مثبت است و بحث و تبادل نظر پیرامون عقیده و ایمان مرتباً بالا می‌گیرد و هرگونه تجمعات و اعتراضات علیه مسلمانان به‌سرعت به تیتر اول رسانه‌ها مبدل می‌شود و این خود روندی در جهت اسلام‌هراسی و تخریب چهره‌ی مسلمانان بوده است. برای نمونه، به برخی از این دست اقدامات اشاره می‌کنیم:

در برخی کلیساهای ایالات متحده، در مراسم عمومی قرآن، کتاب مقدس مسلمانان سوزانده می‌شود و دولتمردان در مقابل آن سکوت می‌کنند و دخالت در این امر را مخالف و در مقابله با دموکراسی و آزادی بیان و عقیده ذکر می‌کنند.

در نهمین سالگرد حادثه‌ی سال ۲۰۰۱ میلادی، زمانی که تری جونز ،کشیش ایالت فلوریدا، در سال ۲۰۱۰ میلادی، قول داد که به منظور همدردی با خانواده‌های قربانیان میزبان روز بین‌المللی سوزاندن قرآن کریم باشد. این خبر تبدیل به تیتر اول اخبار گشت. رسانه‌های آمریکا به جای مخالفت و انعکاس منفی این واقعه با اقدامات خود عملاً از آن حمایت کردند و شبکه‌ی خبری CNN برنامه‌ای را با تری جونز ترتیب داد.[۲]

در فوریه ۲۰۱۲ میلادی نیز، باراک اوباما در اظهار نظر در مورد کشیشی که خواستار آتش زدن قرآن بود، گفت اگر او چنین کند جان سربازان آمریکایی مستقر در نقاط مختلف جهان از جمله افغانستان و عراق را به خطر می‌اندازد. در واقع باراک اوباما با چنین اظهار نظری به طور صریح بیان کرد که برای احساسات و ارزش‌های مسلمانان ارزشی قائل نیست.

در سپتامبر ۲۰۱۲ میلادی، یک کارگردان آمریکایی با ساخت فیلمی با موضوع اهانت به پیامبر اکرم(صلوات الله علیه) و قرار دادن آن در محیط اینترنت، موجی از خشم و ناراحتی مسلمانان را در سراسر جهان برانگیخت.

هزاران نفر از مردم نیویورک و چند شهر دیگر آمریکا به منظور اعتراض به احداث مسجدی که چندین ساختمان دورتر از منطقه «Ground Zero» بود به خیابان‌ها آمدند و رسانه‌های این کشور در کوتاه‌ترین زمان ممکن، این اعتراض را پوشش دادند و مسئله را به تیتر اول خود تبدیل نمودند.[۳] این رسانه‌ها شروع به مطرح ساختن پرسش‌هایی مبنایی کردند که حتی در اصلاحیه‌ی قانون اساسی ایالات متحده به آن‌ها پاسخ داده شده است، به طور مثال: آیا باید به مسلمانان اجازه داده شود تا در این منطقه مسجد بسازند؟ با وجود اینکه حق هر شهروند آمریکایی است که خانه‌ای برای پرستش در هر جایی از ایالات متحده بسازد و همان‌طور که بیان شد، آزادی مذهبی در اصلاحیه‌ی اول قانون اساسی این کشور آمده است، اما به نظر مسلمانان آمریکا یک استثنا نسبت به ساختن مسجد برای خود محسوب می‌شدند.

 از نمونه فشارها بر مسلمانان می‌توان به فشارها علیه مسلمانان و پروژه‌ی اسلام‌هراسی که مدت‌هاست از سوی دولتمردان آمریکایی اجرا می‌شود و پس از واقعه‌ی یازدهم سپتامبر و حمله به برج‌های تجارت جهانی قوت گرفت، اشاره کرد. همچنین نگاه مشکوک، دستگیری‌های بی‌مورد، حمله‌های لفظی و گاهی فیزیکی از ثمره‌های دموکراسی و آزادی آمریکایی برای مسلمانان است.

با وجود آنکه مسلمانان تنها کمتر از یک‌سوم پیروان دین یهود در آمریکا، یعنی کمتر از ۰.۶ درصد جمعیت شهروندان آمریکایی را تشکیل می‌دهند، اما بیشتر از ۱۴ درصد از پرونده‌های شکایت از رفتار نامناسب و تبعیض دینی و یک‌چهارم از پرونده‌های شکایت از تبعیض شغلی از سوی مسلمانان صورت می‌پذیرد.[۴]

وضعیت مسلمانان در زندان‌های آمریکا نیز وخیم و بسیار ناگوار گزارش شده است. در چند سال اخیر، زندان‌هایی با نام «واحد مدیریت ارتباطات» به طور رسمی و علنی آغاز به کار کرده است. مطابق با گزارش‌های غیررسمی، هدف از احداث این‌گونه زندان‌ها صرفاً تبعیض دینی و جداسازی مسلمانان از دیگر زندانیان است.

در این نوع زندان‌ها، محدودیت‌های ارتباطاتی شدیدی برای این زندانیان در نظر گرفته شده است؛ به طوری که هر زندانی تنها دوبار در ماه و هربار دو ساعت به صورت کاملاً امنیتی و در حضور زندانبانان می‌تواند با افراد ملاقات کند. تمامی مکالمات بایستی به زبان انگلیسی باشد. زندانیان واحدهای مدیریت ارتباطات از هرگونه ارتباطات فیزیکی و معاشرت با همسران، دوستان و بستگان خود و حتی از در آغوش گرفتن کودکان و نوزادان خود نیز منع شده‌اند.[۵]

موارد اهانت به مسلمانان و توهین به اسلام در ایالات متحده بسیار زیاد است که در زیر تنها به آوردن چند مورد اکتفا می‌نماییم و ذکر تمامی آنان از حوصله‌ی بحث خارج است و در کتاب‌ها نگنجد.

* در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۲ میلادی، مظنونی که شعارهای ضد اسلامی سر می‌داد بشیر احمد، مسلمان ۵۷ساله را در مقابل مسجد مورد ضرب‌وشتم و ضربات چاقو قرار داد.[۶]

* در سوم جولای ۲۰۱۲ میلادی، گزارش شد که به منظور آموزش نیروهای عملیات ویژه‌ی نیروی دریایی ایالات متحده، از تصویر زنان مسلمان مسلح به‌عنوان هدف تیراندازی استفاده شد.[۷]

* در پنجم دسامبر ۲۰۱۲ میلادی، یک خوک مرده در مقابل مسجدی در هوستون آمریکا به نشانه‌ی توهین و اهانت به مقدسات اسلامی رها شد.[۸]

* پایگاه اینترنتی رویترز، در ۲۹ مارس ۲۰۱۱ میلادی، گزارش داد که وزارت دادگستری ایالات متحده، از زمان حادثه‌ی ۱۱ سپتامبر تا به حال، بیش از ۸۰۰ پرونده‌ی خرابکاری، خشونت و آتش‌سوزی عمدی علیه مسلمانان، اعراب و آسیایی‌تبارها در دستور کار و بررسی قرار داده است.[۹]

شهروندان ایالات متحده‌ی آمریکا و به‌ویژه رنگین‌پوستان از زمان پیدایش ایالات متحده‌ی آمریکا تا کنون همواره با پدیده‌ی «نژادپرستی» و «نابرابری نژادی» و «نژاد برتر » مواجه بوده‌اند. در سال ۱۷۸۷ میلادی، قانون اساسی این کشور توسط پنجاه‌وپنج مرد سفیدپوست، که همگی صاحبان برده و تجّار ثروتمند بودند، نوشته شد و لذا قانون اساسی را به دفاع از منافع طبقاتی خود نگاشتند. مطابق با این قانون اساسی، سیاه‌پوستان آمریکا از حقوق مالکیت، مشارکت در امور اجتماعی مانند حق رأی و اجازه‌ی حمل سلاح محروم می‌شدند و برده‌داری به طور عملی مجاز شمرده می‌شد.

* در گزارش ویژه‌ی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، به سبب نبود تضمین کامل حق رأی برای سیاهان ساکن این کشور، از ایالات متحده انتقاد شده است. در این گزارش، که موسوم به گزارش (Boston Review) است، اعلام شده است که بیش از دو میلیون آمریکایی‌آفریقایی دچار محدودیت‌هایی برای رأی‌دهی هستند.[۱۰]

* سیاهان آمریکایی همواره در یافتن شغل دچار تبعیض نژادی می‌شوند و اعمال تبعیض در استخدام نیز امری عادی است. نرخ بیکاری در مورد سیاه‌پوستان به ۴/۱۴ درصد رسیده است. چهره‌ی منفی، که رسانه‌‌های آمریکا از رنگین‌پوستان ارائه می‌کنند، باعث شده است این گروه‌‌ها همواره دچار مشکلات فراوانی در مسائل مربوط به یافتن شغل و برخورد با کارفرمای خود شوند و استخدام آن‌ها با موانع و مشکلات فراوانی همراه باشد.[۱۱]

* علاوه بر این، مطالعات خیزش جریان آپارتاید را در محل کار در ایالات متحده نشان می‌دهد؛ ۱۹ پیشه از ۵۸ پیشه‌ی مورد مطالعه قائل بر بازگشت دوباره‌ی تفکیک نژادی میان سیاهان و سفیدپوستان در محل کار هستند.[۱۲]

* مطابق گزارش‌های آماری اداره‌ی آمار آمریکا، متوسط درآمد یک خانوار سیاه‌پوست در سال ۲۰۱۱ میلادی ۳۲ هزار و ۲۲۹ دلار بوده است و این میزان ۶۰ درصد کمتر از یک خانوار سفیدپوست آمریکایی غیراسپانیایی است.[۱۳]

* مطابق با آمار وزارت کار فدرال، بیش از نیمی از سیاه‌پوستان غیراسپانیایی، که سنشان به اندازه‌ی کافی برای کار کردن بالاست، در سال گذشته (۲۰۱۲ میلادی) شغلی نداشتند و در نتیجه شاهد گسترش فقر در میان طبقه‌ی رنگین‌پوستان آمریکا هستیم.[۱۴]

* رفتار نیروهای امنیتی آمریکا و پلیس این کشور را باید در صدر مسائلی دانست که حقوق مدنی شهروندان آمریکایی را تضییع می‌کند و بر تبعیض نژادی در این کشور دامن می‌زند. به گزارش پایگاه اینترنتی رویترز، در سوم جولای ۲۰۱۲ میلادی، نیروهای پلیس نسبت به سفیدپوستان مدارای بیشتری دارند؛ به طور مثال، بر طبق گزارش‌های رسمی پلیس آمریکا، سالیانه در حدود یک میلیون نفر از مردم آمریکا به‌ویژه رنگین‌پوستان بدون جهت مورد ایست و بازرسی قرار می‌گیرند و عده‌ای از آنان به اداره‌های پلیس منتقل می‌شوند و مدتی بدون تفهیم اتهام در بازداشتگاه می‌مانند و سپس با یک عذرخواهی ساده آزاد می‌شوند.[۱۵]

* رئیس پروژه‌ی حقوق مدنی تگزاز اظهار کرد که تیراندازی، که موجب مرگ سگی شود، بیشتر از تیراندازی که موجب مرگ یک سیاه‌پوست می‌شود مورد تحقیق و تفحص قرار می‌گیرد.[۱۶]

* روابط نژادی شهروندان در ایالات متحده در حالت و وضعیت تنش قرار دارد و جنایات ناشی از کینه‌ورزی و نفرت به طور معمول در این کشور اتفاق می‌افتد. آسوشیتد پرس، در تاریخ ۲۸ اکتبر ۲۰۱۲ میلادی، با استناد به آخرین نظرسنجی اعلام کرد که ۵۱ درصد آمریکایی‌ها آشکارا گرایش‌های نژادپرستانه و ضد نژاد سیاهان را ابراز می‌کنند؛ این آمار سه درصد از آمار سال ۲۰۰۸ میلادی بیشتر است.[۱۷]

* مسئله‌ی تبعیض نژادی و نژادپرستی در آموزش ایالات متحده نیز رسوخ کرده است؛ به طوری که بر اساس گزارش دفتر آمار ایالات متحده‌ی آمریکا، ۳۳ درصد از سفید‌پوستان آمریکایی دارای تحصیلات عالیه‌ی دانشگاهی هستند، این در حالی است که همین درصد در میان سیاه‌پوستان آمریکا ۲۰ درصد است.[۱۸]

* بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ میلادی، بیش از ۶۰ درصد از تقاضاهای تحصیلی سیاه‌پوستان برای ورود به دانشکده‌های حقوق آمریکا پذیرفته نشده است و البته این آمار در خصوص متقاضیان سفید‌پوست تنها ۳۴ درصد است.[۱۹]

* درحالی‌که سیاه‌پوستان تنها ۱۷ درصد از جمعیت دانش‌آموزان آمریکایی را تشکیل می‌دهند، ۳۲ درصد از اخراج‌های صورت‌گرفته از مدارس و دانشگاه‌ها به ایشان مربوط می‌شود.[۲۰]

بومیان آمریکا (سرخ‌پوستان) هم به همان دلایل نژادپرستانه، به طور رسمی، از جامعه‌ی آمریکا مطرود شده‌اند. به علاوه، با ظهور پدیده‌ی «داروینیسم اجتماعی» (مطابق این نظریه: قوی‌ترها ضعیف‌ترها را حذف می‌کنند) این تبعیضات و نژادپرستی‌ها و برتر دانستن نژاد سفید، که بر اساس معیارهای اقتصادی و اجتماعی بنا نهاده شده بود، به طور گسترده‌ای توسعه یافت.

هاوارد زین، استاد دانشگاه آمریکا، در کتاب رؤیای آمریکایی (تاریخ آمریکا برای نسل جوان) پیرامون تبعیض نژادی و کشتار گسترده‌ی بومیان و سرخ‌پوستان آمریکا در کشورش می‌گوید: «از دوران ابتدایی تا دبیرستان، هیچ حرفی درباره‌ی این نبود که رسیدن کریستف کلمب به دنیای جدید، به معنی قتل عام کامل مردم بومی هیسپانیولا بوده است… به همه‌ی دانش آموزان آمریکایی، ماجرای کشتار بوستون را آموزش می‌دهند که کمی پیش از جنگ استقلال علیه تاج و تخت بریتانیا اتفاق افتاد. پنج آمریکایی در ۱۷۷۰ به دست سربازان انگلیسی کشته شدند، ولی چند شاگرد مدرسه می‌دانند که صدها خانواده‌ی سرخ‌پوست، در کولورادو، در زمان جنگ داخلی، به دست سربازان آمریکایی سر به نیست شدند؟»[۲۱]

سرخ‌پوستان نیز به دلیل اطلاع‌رسانی نادرست در شرایط سخت و امنیتی هستند و شماری از آنان که قادرند آزادانه در شهرها زندگی کنند، در یافتن شغل با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند که تنها به چند مورد به صورت موجز اشاره می‌کنیم:

* جیمز آنایا، گزارشگر ویژه‌ی شورای حقوق بشر در امور حقوق بومیان، بیان کرد که عملیات صنعتی و کارخانه‌ای مانع دستیابی بومیان منطقه به زمین‌های زراعی و اماکن مقدسشان شده است. وی ادامه داد که نرخ فقر در میان بومیان آمریکایی تقریباً دو برابر میانگین ملی آن است.[۲۲]

* گزارشگر ویژه‌ی شورای حقوق بشر در امور نژادپرستی به «نواجُز» شاخه‌ای از بومیان آمریکایی اشاره نمود که با تبعیض نژادی از جمله دسترسی به مراجع قضایی و راه‌حل‌های قانونی مواجه هستند.[۲۳]

موارد نقض آزادی دین و مذهب و همچنین تعدّی به آزادی‌های نژادی در ایالات متحده فراوان است و به منظور امتناع از اطناب، به ذکر همین موارد بسنده کردیم و امید است که بیش از پیش پوشش ظاهری ایالات متحده در ساحت حقوق بشر کنار رفته‌ باشد تا خوانندگان محترم با نمایی کلی از نقض حقوق بشر در کشوری که همواره خود را مهد دموکراسی و حقوق بشر می‌خواند، آشنا شوند. در این نوشتار، سعی شد تا در حد امکان، به آماری اشاره گردد که مؤسسات آمریکایی ابراز داشته‌اند و در واقع به وقایع و رویدادهایی ارجاع شود که رسانه‌های ایالات متحده خود بدان اذعان داشته‌اند. بی‌تردید، با چنین رویکردی که در این مقال اتخاذ شد، در حقیقت وضعیت از آنچه وصف شد، وخیم‌تر است.*