به گزارش ” صبح رابر” تاریخ، حضرت علی اکبر(ع) را مانندترین جوان به خلق و خوی احمدی می‌داند و آنگاه که صحیفه عاشورا ورق می‌خورد و آخرین گفت‌وگوی حضرت در کربلا با پدر مرور می‌شود، تنها علی اکبر را می‌یابیم که آتش اشتیاق پدر به دیدار رسول خدا(ص) را در آن سالهای جانگداز فراق پیامبر، فرو می‌نشاند و همین افتخار، ایشان را بس که پدر، تنها علی اکبر را شبیه‌ترین مردم به پیامبر(ص) می‌دانست و فقط دیدار جمال حضرتش را مایه فرونشاندن عطش اشتیاق خویش به دیدار جدش حضرت رسول (ص)، معرفی می‌کرد. درباره شخصیت علی اکبر(ع) گفته شده که ایشان جوانی خوش چهره، زیبا، خوش زبان و دلیر بود که شجاعت و رزمندگی را از جدش علی ابن ابی طالب (ع) به ارث برده و جامع کمالات بود. از این رو در تقویم رسمی کشورمان روز میلاد حضرت علی اکبر(ع) به نام روز جوان زینت شده و شایسته است همه جوانان کشور به سیره زندگی پربرکت ایشان تأسی کنند. برای واکاوی فرازهای شخصیتی علی اکبر(ع) و شاخصه های اخلاقی ایشان گفت و گو کرده ایم با حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا رنجبر، نویسنده، پژوهشگر تاریخ اسلام و استاد اخلاق که در ادامه می‌خوانید.
جناب رنجبر! از حضرت علی اکبر(ع) به عنوان شاخص‌ترین جوان کربلا و نهضت عاشورا یاد می‌شود، چه ویژگیهای اخلاقی در شخصیت ایشان وجود داشته که به این مقام و مرتبه بلند دست یافته اند؟
– ‌حضرت على اکبر(ع) جوان رشید و دلیر امام حسین(ع) آراسته به شاخصهای اخلاق الهی بود، آن بزرگوار از جهت خلق و خو در زمره شبیه ترین افراد بنی هاشم به رسول خدا(ص) قرار داشت.ایشان نخستین نفر از بنى هاشم بود که در کربلا به میدان جنگ رفت و بنا بر اقوال تاریخی ۱۹ یا ۱۸ سال و بنا بر برخی دیگر از روایات ۲۵ سال داشت و امام حسین(ع) در وصف این فرزند برومند خویش فرمودند:
«خدایا شاهد باش بر این قوم به سوی آنها آشکار می‌شود پسری که شبیه ترین فرد از نظر ظاهر واخلاق وگفتار به پیامبر(ص) است.»
و چرا ایشان به عنوان شبیه‌ترین افراد به پیامبر خدا(ص) برشمرده می‌شوند؟
– همان طور که می‌دانید پیامبر اکرم(ص) آراسته به صفات اخلاقی برجسته بودند تا آنجا که ایشان به داشتن خُلق نیکو زبانزد همگان بودند و هیچ کسی از لحاظ خوی نیک به پای رسول خدا نمی رسد. اما در میان بنی هاشم حضرت علی اکبر(ع) بسیار به ایشان شباهت داشت و هم از نظراخلاق و هم به لحاظ منطق و گفتار شبیه ترین فرد به پیامبر(ص) بوده است. حضرت علی اکبر(ع) صفات جد خود را می‌دانست، از این رو، همواره در آینه اخلاق و رفتار ایشان نظر می‌کرد و خود را بدان صفات می‌آراست. ایشان در جوانی با ویژگیهای اخلاقی و رفتاری خود نگاه انبوه جوانان را به سوی خود جلب می‌کرد و هرگز به هوای نفس خویش توجه نکرد و همواره در مسیر حق قرار داشت چنانکه رسول گرامی اسلام(ص) از این مسیر نورانی عدول نکرد و رحمت بیکران ایشان همواره شامل حال همه می‌شد. در میدان رزم، رزمنده ای سلحشور و شجاع بود و در اجرای عدالت و دفاع از حق، قاطعانه برخورد می‌کرد.
اشاره کردید به این مسأله که حضرت علی اکبر(ع) در اوج جوانی هرگز از مسیر حق دور نشد،‌در این نکته چه درسهایی نهفته است؟
– پرسش قابل تأملی است. حضرت علی اکبر(ع) جوانی نمونه و برجسته است که در تمام دقایق زندگی خویش جز کلام حق نمی گوید. ایشان تربیت یافته مکتب وحی است و همواره خود را حامی و مدافع ولایت می‌داند و همین نکته مهمترین درس است که جوانان ما هرگز از دامن ولایت اهل بیت(ع) خود را جدا نکنند. آنچه از خیر و رستگاری نصیب ما می‌شود، به واسطه همین ولایت پذیری است. ضمن اینکه اوج جوانی برای همه آغاز سرکشی های نفس و دل سپردن به خوشی‌های دنیوی است، اما اگر دل جوان مؤمن به خدا متصل باشد و به محبت اهل بیت(ع) قطعا برای رسیدن به رستگاری و سعادت اخروی دل از خوشی های زودگذر دنیا خواهد برید. ارتباط با خدا دل جوان را از زنگارهای گناه حفظ می‌کند و این یعنی شاخصه اخلاقی حضرت علی اکبر(ع) که از دنیا دل برید و در کربلای سال ۶۱ هجری قمری ترجمان دیگری از جوانی به تصویر کشید.
جوانان ما چگونه می‌توانند از شبیه ترین جوان به رسول خدا(ص) الگو بگیرند؟
– حضرت علی اکبر (ع) برترین الگو برای جوانان ماست، در فرهنگ اسلام، جوان در جایگاهی ارزشمند و والا قرار دارد و مکتب متعالی ما تعابیر والایی در شأن او آورده است. دین مبین اسلام، جوان را به ملکوت نزدیکتر از دیگران می‌داند و معتقد به تکریم و بزرگداشت اوست. بدون شک جوانی بهترین دوران زندگی انسان است، دورانی که در آن تحرک و پویایی حرف اول و آخر را زده و استعدادهای نهفته می‌تواند آ‌شکار شود. جوانی به ذات خود زیباست و سستی و بی‌انگیزگی در ذهن و ضمیر یک جوان سالم راه ندارد. از این رو دین مبین اسلام نیز تأکید زیادی بر خودسازی جوانان دارد. در سایه این خودسازی است که یک جوان می‌تواند خیر دنیا و آخرت را به دست آورده و به سعادت ابدی دست پیدا کند. حضرت علی‌اکبر(ع) عیش و خوشی جوانی را با دلدادگی به خدای متعال و خودسازی روحی و معنوی همراه کرد، ایشان معلم اخلاق و ادب است و رمز ماندگاری را به همه جوانان امروز آموخت که هرگز از دایره حق‌مداری و حق گویی خارج نشوند. ادب ایشان در برابر پدر بزرگوارش به دلیل روابط عاطفی نبود، بلکه آن حضرت خود را مدافع امام و مقتدای خود می‌دانست. اگرچه هیچ جوانی علی‌اکبر(ع) نمی شود؛ اما راه حسینی بودن و علی‌اکبر گونه زیستن، به روی پسران جوان باز است.
با توجه به اینکه روز میلاد حضرت علی اکبر(ع) در تقویم رسمی کشور به عنوان روز جوان نامگذاری شده، نهادهای فرهنگی و آموزشی ما چگونه می‌توانند فرازهای الگوی اخلاقی و رفتاری جوان الهی امام حسین(ع) را در جامعه تبیین کنند؟
– به نکته خوبی اشاره داشتید، به باور من نامگذاری یک روز در تقویم رسمی کشور و تکریم و بزرگداشت حضرت علی اکبر(ع) در این روز کافی نیست، بلکه باید تمامی زوایای شخصیتی ایشان به صورت روزآمد و کاربردی در اختیار جوانان قرار بگیرد. جوان امروز ما نیازمند داشتن الگوهای شاخص است و اگر چنین الگویی به او معرفی نشود، بی‌گمان در مسیر هجمه های غرب مصون نخواهد بود.
اگر مسایل دینی و اعتقادی و الگوی زندگی الهی حضرت علی اکبر برای جوانان بخوبی تفسیر شود و از طرفی لذت برقراری رابطه عاشقانه با خدای متعال را بیاموزد، ماهواره‌ها و اینترنت کارگر نخواهند بود و جوان بیدار مؤمن را از راه به در نخواهند کرد. نهادهای فرهنگی و آموزشی الگوی زندگی معصومین بخصوص جوان شایسته امام حسین(ع) را برای جوانان تبیین کنند و اگر یک جوان مسلمان ایرانی از یک خواننده یا بازیگر غربی الگو بگیرد، بی‌گمان از کم کاری این نهادها در ارایه الگو به جوانان حکایت دارد.