نمادهای چادر در دوران هخامنشان
در یک مهر سنگی استوانه ای که از دوره ی هخامنشی برجای مانده و اکنون در موزه ی لوور فرانسه نگهداری می‌شود، شاهزاده ی ایرانی و ندیمه هایش دیده می‌شود که شاهزاده چادر و ندیمه ها سرپوش دارند. در طرحی که روی سنگی در ارگیلی ترکیه نقش بسته است، زن ایرانی با پوشش چادر و سوار بر اسب دیده می‌شود. حتی سرپوش‌های پارچه‌ای دوره‌ی هخامنشی از زیر برف های منطقه ی پازریک روسیه پیدا شده است.
نمادهای چادر دوران اشکانیان
در کتاب پوشاک باستانی ایرانیان آمده است : « تاریخ نویسان درباره پوشاک آن زمان اکثراً به سکوت گذرانده اند… با این وصف از روی برخی نقوش که از آن زمان مانده، به زنانی بومی برخورد کردیم که پوشش جالبی دارند. پیراهن آنان پوشش ساده، بلند یا دارای راسته چین است. در پایین دامن ( از زانو به پایین) شرّابه هایی (منگله) تا به مچ پا آویزان است. برخی از نقوش زنانی را نشان می دهند که براسب سوارند و چادری مستطیل شکل را روی لباس خود افکنده اند و در زیر آن یک پیراهن دامن بلند تا مچ پا نمایان است. لباس زنان اشکانی پیراهنی بلند تا روی زمین، گشاد، پرچین، آستین دار و یقه راست بود. لباس دیگری نیز داشتند که روی این لباس قبلی می پوشیدند که نسبت به اولی کوتاه تر و یقه باز بود. روی این دو پیراهن نیز چادر سر می کردند.
نمادهای چادر در دوران ساسانی
اشکال سنگی موجود درباره این دوره از جمله آناهیتا نشان میدهد که زنان ساسانی پیراهنی بسیار بلند و گشاد و پرچین می پوشیدند و آن را با نواری در زیر سینه جمع کرده و می بستند. گاهی هم چادری گشاد و پرچین سرمی کردند که تا ساق پا میرسید.
پس از ورود اسلام به ایران نیز پوشش چادر تداوم یافت و جنبه دینی نیز به خود گرفت. در دوران سامانیان تا ایلخانان، زنان از تاج (به خصوص زنان غزنوی تا خوارزمشاهی)، دیهیم، مقنعه و چادر و گاهی پیشانی بند که مزین به جواهر بود، استفاده می کردند و چادر زنان که پوششی سراسری بود به رنگ های زرد، آبی و سیاه مورد استفاده قرار می گرفت.
در دوره صفوی علاوه بر چادر نوعی مقنعه نیز وجود داشت که با نواری تزیین می شد.
زمان افشار و زند پوشش بیرونی زنان، چادر بود که از رنگ های سفید، سیاه و بنفش تشکیل می شد. روبنده هایی نیز در کنار آن وجود داشت .چادر با قیطان و بندی نگه داشته می شد.
در زمان قاجار به خصوص از دوره ناصری که شلیته و شلوار با هم مد شد، چارقدی سفید و بلند که زیر گلو سنجاق می شد مورد استفاده قرار گرفت. این چارقد همان روسری است که اکنون جزو پوشش محسوب می شود.
در زمان پهلوی به علت حاکمیت استعمار نو به تدریج تغییرات خاصی در پوشاک ایجاد شد. ابتدا کارمندان دولتی و سپس در مورد تمام مردم قانون تغییر لباس با اجبار اعمال شد. هر چند تغییر لباس در زنان طبقه خاص دربار ایجاد شده بود ولی از سال ۱۳۱۴ شمسی رسما سنت حجاب منسوخ شد. رژیم پهلوی اولین حکومت در منطقه بود که چنین کاری را انجام داد. اما باز هم چادر به عنوان پوششی اصیل در ایران رواج داشت منتها افراد چادری با محدودیت های بسیاری از جمله در رفت و آمد روبه رو بودند.
اوج گیری انقلاب اسلامی در ایران نقطه عطفی برای چادر مشکی بود چرا که زنانی که تا آن زمان از چادرهای رنگی استفاده می‌کردند در آن هنگام آنرا کنار گذاشتند، چادر مشکی بر سر کرده و در راهپیمایی ها شرکت کردند. نقل است از یک عکاس خارجی در آن دوران که:” زنان ایرانی با چادر مشکی مانند دریایی بودند که رژیم شاه را بلعیدند! “
از اینجا به بعد چادر مشکی بیشتر از آنکه یک پوشش باشد به نحو بارزتری نشانه ایدئولوژی و خط فکری به خود گرفت. بعد از پیروزی انقلاب زنان و دختران محجبه به پوشیدن چادرهای ساده و کله قندی خو گرفتند. در سال های پایانی دهه ۷۰ طراحان کشورمان که سالها شاهد نبود خلاقیت در صنعت طراحی چادر بودند تلاش کردند چادری را طراحی کنند که در فعالیت های گوناگون اجتماعی آزادانه تر عمل کنند. در این راستا چادر ملی توسط طراحان ایران به بازار عرضه شد که با استقبال چشمگیری نیز مواجه شد. چادر ملی برپایه اصلی چادر های ساده طراحی شد .بنابراین قسمت بالای چادر مثل چادرهای ساده کله قندی برش خوده اما از قسمت آستین برشهایی خورده و آستین های مرغک داری را در چادر ایجاد می کنند که دست فرد آزاد می شود. پس از آن چادرهای دیگری مانند چادر مریم و چادر شال دار به بازار عرضه شدند و توانستند زنان مانتوپوش بسیاری را جذب کنند.
این سیر به ویژه نگاه تاریخی آن به پوشش زنان ایرانی به قطع پاسخی است به اعتراضاتی که در باب ترویج چادر به عنوان لباس مرسوم فرهنگ عربی صورت می گیرد.
انتهای پیام / ش/ کاری از گروه دین و فرهنگ باحجاب
