دستاوردهای چند سال اخیر کشورمان در حوزه فناوری فضایی قابل ‏تحسین است و نمی‌توان منکر همه چیز شد. این که یک کشور تحت تمام فشارهای خارجی و با کمترین امکانات ممکن و با تکیه ‏بر تلاش شبانه‌روزی کارشناسان، متخصصان و دانشمندان فضایی خود بتواند بارها و بدون کمک خارجی ماهواره پرتاب کند، کم ‏دستاوردی نیست. اما از طرفی اگر منصفانه و منطقی قضاوت کنیم هرگز نمی‌توانیم این دستاوردها را به نام یک شخص یا یک گروه ‏خاص، یا یک دولت ثبت کنیم. به نظر نباید پیشرفت‌های فضایی کشور را در همین چند سال اخیر خلاصه کرد.‏

ویژگی‌هایی که فضا را متمایز می‌کند
فضا پهنه‌ای مشترک میان کشورهاست که جغرافیای سیاسی آن را محدود نمی‌کند. این پهنه که در ادبیات نظامی از آن به عنوان مرتفع‌ترین یا دست بالاترین منطقه یاد می‌شود، از اهمیتی استراتژیک برخوردار است. فضا می‌تواند امکان مشاهده زمین را بادیدی باز و نگاهی جامع فراهم کند. علاوه بر این دسترسی نامحدودی که از فضا به کل جغرافیای کره زمین وجود دارد این امکان را ایجاد می‌کند که در هر زمانی، اطلاعات هر مکان مورد نیاز کاربران برای گستره وسیعی از کاربردها در اختیار آنها قرار گیرد. همچنین فضا از حوادث و رخدادهای سطح زمین کمترین تاثیر را می‌پذیرد به گونه‌ای که سامانه‌های فضایی با وجود از بین رفتن زیرساخت‌های زمینی صدمه نخواهند دید و به خدمات رسانی ادامه خواهند داد.

چنین ویژگی‌هایی موجب می‌شود فضا بستر مناسبی برای مطالعه کیهان و جمع‌آوری اطلاعات مختلف از زمین باشد. همچنین فناوری فضایی پیشران سایر فناوری‌ها در دنیا به حساب می‌آید و هرکشوری که به این فناوری دسترسی پیدا کند می‌تواند ثروتمند ‏باشد و رفاه را برای ملتش فراهم سازد؛ مهم‌تر از همه اینکه فناوری فضایی ضامن امنیت ملت‌هاست. اما این فن آوری در موضوعات دیگری نیز کاربرد دارد.

سازمان‌ فضایی ایران برنامه‌های اصلی خود را به گونه‌ای جهت داده است که مردم نفع عملی آن‌ها را در زندگی روزمره و افزایش رفاه خود ببینند.

فناوری فضایی برای نجات از بحران‌های اقتصادی
دولت‌ به کمک این فناوری می‌تواند منابع انرژی روی زمین را تخمین زده و مصرف آنها را پایش کند که این امر می‌تواند برنامه‌ریزی، مدیریت و کنترل منابع انرژی را برای مسئولان تسهیل کند.

رصد تغییرات کیفیت خاک و تخمین میزان منابع آب سطحی، میزان بارش و نشست برف، سطح زیرکشت و نوع کشت و زرع در ابعاد ملی و جهانی نیز از جمله اطلاعاتی هستند که می‌توان با تحلیل داده‌های تهیه شده از فضا، در زمانی کوتاه و با دقت بالا به آنها پی برد.

از طرفی مخابرات ماهواره‌ای می‌تواند داده‌های حسگرهای زمینی را برای مدیریت هر چه بهتر منابع زمین جمع‌آوری و مخابره کند. همچنین ماهواره‌های هواشناسی می‌توانند کمک شایانی به بهبود کشاورزی کنند. علاوه بر این از طریق فضا می‌توان، آفات زدگی و گسترش آفات در کشور و منطقه را به سرعت تشخیص داده و برای کارشناسان اطلاعات مناسب را به منظور مقابله با آنها فراهم آورد.

مدیریت بهتر بحران‌های طبیعی و مصنوعی با فناوری فضایی
ماهواره‌ها می‌توانند وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور و نیز روند مهار یا گسترش آتش را با دقت و سرعت بالایی آشکارسازی کنند. همچنین پایش یونوسفر و پیش‌بینی تغییرات بحرانی جوی با استفاده از فناوری‌های فضایی، به سادگی امکان‌پذیر است. از طرفی این فناوری‌ها می‌توانند با پایش حرکت‌های تکتونیکی پوسته زمین به پیش بینی زلزله پرداخته و جان بسیاری از انسان‌ها را نجات دهند، یا پس از وقوع بلایا به سرعت خسارات وارده را برآورد کرده تا منابع به صورتی هوشمندانه، سریع و صحیح با توجه به شدت خسارات در نواحی مختلف تخصیص یابد. ماهواره‌ها می‌توانند در عملیات جستجو و نجات نیز نقش پر رنگی داشته باشند. این نکته حائز اهمیت است که در شرایط بحران زیرساخت‌های زمینی صدمه می‌بینند، اما ماهواره‌ها می‌توانند فارغ از حوادث روی زمین برای برگرداندن شرایط به حال طبیعی به گونه‌ای پایدار به اطلاع رسانی پرداخته و ارتباطات را برقرار نگاه دارند.

نجات محیط زیست با ماهواره

حفظ محیط زیست نیز از جمله فعالیت‌هایی است که دولت‌ها تلاش می‌کنند با کمک فناوری‌های فضایی آن را به نحو بهتری انجام دهند. با استفاده از ماهواره‌ها می‌توان پوشش زمینی جنگل‌ها و مراتع را تعیین کرد و تغییرات آن را در هر زمان تشخیص داد. ضمنا منابع و مکان‌های آلاینده‌های آب‌وهوا و نیز محل‌های نشت مواد سمی در رودخانه‌ها و دریاها از جمله مواد نفتی به راحتی از فضا قابل تشخیص هستند.

همچنین با مقایسه تصاویر ماهواره‌ای در زمان‌های متوالی می‌توان به مطالعه تاثیرات توسعه شهری و صنعتی در محیط زیست در طولانی مدت پرداخت. مسئولان حفاظت از محیط زیست و پژوهشگران این حوزه نیز می‌توانند با استفاده از ماهواره‌ها گونه‌های جانوری در معرض انقراض را مورد ردیابی قرار دهند.این موارد گوشه‌ای از اقداماتی است که به دولت‌ها برای سرمایه‌گذاری بر روی فناوری فضایی انگیزه می‌دهد.

منبع : بوتیا