یکی از مهم ترین ابزارها و اوازم بذل توجه به هر موضوعی ، دانستن اهمیت و فضیلت آن چیز است و بدیهی است که تا کسی عمل یا شیئی را مهم و ارزشمند تلقی نکند ، هرگز به سراغ آن نخواهید رفت . همچنین است امر به معروف و نهی از منکر ، که تا ما به ارزش و اهمیت آن در اسلام و نیز در ساختن و پالایش جامعه از زشتی و پلشتی ها پی نبریم ، عمل به آن برایمان مشکل خواهد بود .
همانطور که یک باغ بزرگ با رعایت شرایط و رسیدگی به نیازها ی اساسی از قبیل : آبیاری به موقع ، تأمین کو د ، هرس شاخه و برگ های اضافی ، مبارزه با حشرات موذی ، گیاهان انگلی ، علف های هرز و ده ها آفت دیگر دوام می یابد و ثمر بخش می گردد ، اجر و تداوم برنامه های اسلامی و درخشش استعدادهای انسانی و نیز رسیدن به رشد و کمال ، در صورتی ممکن خواهد بود که شرایط مناسب فراهم شده و موانع و آفت های مختلف فردی و اجتماعی نابود گردد .
پیامبر اسلام (ص) در تمثیلی زیبا ، پیکره اجتماعی را ه یک کشتی تشبیه کرده و می فرمایند : اگر یکی از افراد سوار بر کشتی ادعا کند که من در کشتی حق دارم ، لذا می توانم آن را سوراخ کنم و مسافران دیگر او را از این کار باز ندارند ، موجب هلاکت همگان خواهد شد ، زیرا غرق شدن کشتی هلاکت همگان را در پی دارد و اگر دیگران بی تفاوت نباشند و او رااز این عمل باز دارند ، هم خود و هم او را نجات خواهند داد.( صحیح بخاری ج۲ ص ۸۸۲)
جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در اسلام
کنتم خیر امه أخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر (آل عمران /۱۱۰) امر به معروف از چنان جایگاه والایی در اسلام برخوردار است که ملاک برتری جامعه اسلامی بر دیگر جوامع است و از آنجا که خدا ملاک برتری را تقوا می داند ، این فریضه باید با تقوای اجتماعی مرتبط باشد ، یعنی هنگامی که در جامعه اسلامی این فریضه اقامه شود و مردم به این فریضه اقدام کنند تقوای جامعه حفظ می شود و اگر ترک شود ، جامعه دچار بی تقوایی و فساد می شود
وقتی میکروب به بدن حمله می کند ، گلبول های سفید او را محاصره می کنند تا نگذارند وارد بافت های بدن شده و آسیب برساند در محل مقابله درد ، سوزش و تورم بروز می کند ، این درد و سوزش هشداری و دستوری است که بدن را از کاری که موجب موفقیت میکروب ها یا ویروس بدون ایجاد هر گونه عوارضی با فریب دستگاه ایمنی بدن ، باعث غافلگیری و مرگ بدن می شوند ، مثل ویروس ایدز که در ابتدا هیچ علامتی ندارد و به مرور با عفونی کردن بدن در نهایت باعث مرگ می شود مُنکر یک میکروب است اگر مهار نشود وارد بافت جامعه می شود و به جامعه آسیب می رساند .
وقتی بدن نیاز به آب پیدا می کند و کمبود آب ممکن است به بدن ضرر برساند ، سلولهای بدن نسیبت به این نیاز واکنش نشان می دهند و شبکه اعصاب با هشدارهایی بصورت عطش ، به بدن دستور نوشیدن آب را می دهد . معروف ، مثل آب است که برای ادامه حیات جامعه ضروری است .
اگر دستور و هشدار با میکروب بصورت درد و سوزش صادر نشود ، بدن غافلگیر می شود و میکروبها پیشروی می کنند و او را از پا در می آورند . اگر دستور و هشدار نوشیدن آب بصورت عطش بروز نکند ، بدن غافلگیر شده و بخاطر کمبود آب می میرد . جامعه هم یک موجود زنده است ، اگر گلبولهای مقابله با میکروب یا سلول های هشدار دهنده ی نیاز آب ، در جامعه وجود نداشته باشد جامعه به نابودی کشیده می شود .
آفات امر به معروف و نهی از منکر
فراموشی خود:
انجام این فریضه نباید باعث شود که فکر کنیم خود ما هیچ اشکالی نداریم ، بلکه باید خودمان را بیش از دیگران امر و نهی کنیم .
طبق فرموده مقام معظم رهبری : « هر کس باید واعظ خود باشد ، خود را مراقبت کند ، از تخطی خود مانع شود ، امر به معروف و نهی از منکر هم بکند که از آن امر خود به معروف و نهی خود از منکر و موعظه دیگران مقدم است . این همان تقوای الهی است که از ما خواسته اند ( عید فطر ۱۳۷۴)
تنبلی و سستی نسبت به انجام امر به معروف و نهی از منکر :
خیلی از افراد دلسوز و مؤمن جامعه ، در عین حال که نسبت به اهمیت و کارکرد عمیق امر به معروف و نهی از منکر واقفند ، اما با این حال وقتی در زندگی روزمرۀ خود با مصادیق آن مواجه می شوند از انجام آن طفره رفته و با توجیهاتی نسبت به آن چشم پوشی می کننئ . یکی از دلایل این نوع تسامح ممکن است بی حوصلگی و بی حسی نسبت به مخالفت با دیگران و بی میلی نسبت به گفتگو و مباحثه دربارۀ اشتاباهات آنها باشد . زیرا وقتی به کسی می گوییم کار اشتباه است طبیعتاً او در مرحله اول قبول نخواهد کرد و ما باید با صبر و حوصله برای او توضیح دهیم و این نیازمند صرف انرژی و بردباری است .
عدم آمادگی نسبت به انجام مسئولیت های اجتماعی :
شهید مطهری می فرمایند : «اشکال بیشتر ما دراین بوده که ماخود را آماده برای انجام چنین وظیفه خطیری که نامش مسئوولیت عمومی اجتماعی برای بیشبرد هدفهای اسلامی است ، نکرده ایم . نه آگاهی ما کامل بوده و نه قدرت اجرائی ما .لذا ما زیانی که از راه انجام و اجرای جاهلانه این اصل برده ایم ، از ناحیه ترآن نبرده ایم …
به عبارت دیگر کارنامه ما در امر به معروف و نهی از منکر خیلی خراب و سیاه است و معلوم می شود آگاهی ما تا چه حد بوده و قدرت ما تا چه حد . البته اشکال کار ما بیشتر در ناحیه آگاهی است نه در ناحیه قدرت »( مجموعه آثار ج۱۷ ص۵۷۵)
زندانی کردن و محدود دیدن امر به معروف و نهی از منکر :
مقام معظم رهبری نسبت به این انحراف می فرمایند : « اگر ما امر به معروف را در یک دایره محدود ، آن هم به وسیله افراد معلومی ، زندانی کنیم ، دشمکن هم تبلیغات خودش بنا میکند سمپاشی کردن ،که در ایران بناست از این به بعد ، نسبت به زنها بد حجاب ، اینطور عمل شود . این واجب به این عظمت را ، که قوام همه چیز به آن است ، بیاورند در دایره محدود ، در خیابانهای تهران ، آن هم نسبت به چند نفر زنی که وضع حجابشان درست نیست ، این است معنای امر به معروف ؟! این است معنای حضور نیروهای مومن در صحنه های گوناگون جامعه ؟! قضیه بالاتر از این حرفهاست .»( دیدار با روحانیون ۱۳۷۱)
تضعیف نظام اسلامی :
دیگر آفات امر به معروف و نهی از منکر افراط در آن است ؛ گاهی امر و نهی ما باعث تخریب دیگران میشود و گاهی تخریب منجر به تخریب اصل نظام اسلامی شده و آثار سوء آن به جامعه اسلامی منتشر می شود و این به معنای دست برداشتن ار امر و نهی مسئولیت نیست . بلکه به معنای دقت در چگونگی امر به معروف و نهی از منکر می باشد.
ایجاد روحیه سوءظن نسبت به افراد خطا کار:
نباید طوری امر و نهی کرد که دیگران نسبت به فرد خطاکار بدبین شوند .
رهبر انقلاب در مورد این موضوع می فرمایند : « روایتی از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که فرمودند : « لا یبلغنی احد منکم عن احد من اصحابی شیئا فانی احبْان اخرج الیکم و انا سلیم الصدر» ( مکارم اخلاق ص۱۷) پیش می آمدند و از یکدیگر بد گویی می کردند و چیزهای را درباره یکدیگر می گفتند ؛ گاهی راست و گاهی هم خلاف واقع . پیامبر اکرم به مردم فرمودند : هیچ کس درباره اصحابم به من چیزی نگوید . دائماً نزد من نیایید و از همدیگر بد گویی کنید . من مایلم وقتی که میان مردم ظاهر می شوم و به میان اصحاب خود می روم ، « سلیم الصدر» باشم ؛ یعنی با سینه صاف و پاک و بدون هیچگونه سابقه و بد بینی به میان مسلمانان بروم .( نماز جمعه ۱۳۶۸)
تخریب چهره های مؤمن توسط نیروهای بدلی :
گاهی اوقات پیش آمده که ما در انجام امر به معروف و نهی از منکر درست عمل می کنیم اما افرادی که فقط ظاهراً با ما همسویی دارند طوری عمل می نمایند که مردم را از آمران و ناهیان حقیقی بد بین می کنند . عکس العمل به موقه نسبت به این افرادو نهی آنان از روش خطرناک آنان می تواند از چنین اقدامی جلوگیری کند .
دیگر آفات امر به معروف و نهی از منکر افراط در آن است ، گاهی امر و نهی ما باعث تخریب دیگران می شود و گاهی این تخریب منجر به تخریب اصل نظام اسلامی شده
سوء استفاده به اسم امر به معروف و نهی از منکر :
عده ی دیگری نیز به قصد بد نام کردن نیروه های مؤمن بلکه برای سود جویی و رسیدن به مطامع نفسانی خودشان در پوشش امر به معروف و نهی از منکر اقدام به انجام منکرات می کنند . همانطور که رهبر عزیز فرمودند لازم است مواظب باشیم و از این اقدامات جلوگیری کنیم ؛ « مواظب باشید کسانی ا این واجب الهی سوء استفاده نکنند . حساب صاف کردن ها به خرده حسابهای گذشته رسیدن ، پرده دری ، آبروریزی ، تعرض به نوامیس و عرض مال این و آن به بهانه این واجب الهی ، اینها نباید باشد . مردم باید هوشیار باشند …
واجب الهی این فریضه بزرگ زمین بماند ، یا خدای ناکرده مورد سوء استفاده قرار گیرد .»( دیدار با اقشار مردم ۱۳۷۱)
نگاه صرفاً سلبی به امر به معروف و نی از منکر :
نکته پایانی مشکلی است که بسیاری از ما دست به گریبان آن هستتیم ، ما در نظر تصدیق می کنیم که این فریضه ، هم امر به معروف است و هم نهی از منکر ، اما در عمل و اجرای آن بیشتر توجه ما به جنبه های سلبی معطوف می شود و معمولاً نهی از منکر را مهم تر از امر به معروف می بینیم ، در حالی که نبود خوبی ها ضروری در افراد به همان اندازه ای مضر است که بودن بدی ها ضرر دارد .
انتهای پیام / اختصاصی صبح رابر