رهبر انقلاب اسلامی ایران در بیاناتی آسیب شناسانه و ارائه نکاتی در خصوص چرایی توقف و یا کاهش رشد علمی کشور مهمترین دلیل این کندی در شتاب و حرکت رو به جلو را ایجاد فضای حاشیه ای و تبدیل آگاهی های سیاسی در دانشگاه به سیاسی کاری عنوان کردند و آن را سمی مهلک برای تولید علم در کشور دانستند.

رهبر انقلاب با ارائه مثالی در این زمینه ایجاد فضای رسانه ای و تخریبی در خصوص جنجال بورسیه های تحصیلی در وزارت علوم را به جای برخورد عملیاتی با تحلف های احتمالی را نمونه ای از این حاشیه سازی ها عنوان کردند.

ایجاد حاشیه سازی  و فضای سیاسی کاری در وزارت علوم در حالی است که بر اساس آمار جهانی و بین المللی رشد علمی کشور از حالت شتابنده ای که داشته فاصله گرفته است.

سایت اسکوپوس که به صورت دوره ای اقدام به انتشار جدول رتبه علمی کشور های جهان می کند در آخرین گزارش خود جمهوری اسلامی ایران را با دو رتبه تنزل روی نمودار ترسیم کرده است و تایوان و فدراسیون روسیه در آخرین آمار از کشورمان پیشی گرفته اند تا ایران از رتبه ۱۵ علمی دنیا به رتبه ۱۷ سقوط کند.

موضوعی که ۴۰۰۰ هزار استاد و اعضای هیأت علمی دانشاه های کشور در نامه ای سرگشاده آن را به آقای روحانی تذکر دادند. نامه ای که از آن در رسانه ها به عنوان هشدار ۴۰۰۰ هزار استاد دانشگاه به روحانی در خصوص کاهش رتبه تولید علم یاد شد. (متن نامه)

با نگاهی به نمودارهای رشد علمی کشور تا سال ۲۰۱۳ در خواهیم یافت که رشد علمی کشور تا آن زمان سرعت فزاینده ای داشته است.

 این رشد فزاینده باعث شده تا در آن زمان بر اساس داده‌های آی.اس.آی نیز یک پیش‌بینی توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) صورت بگیرد. بر این اساس  یک نمودار ترسیم شده که میزان تولید علم ایران در هر سال را نشان داده شد و تا سال ۲۰۱۸ پیش‌بینی صورت گرفت که در زیر قابل مشاهده است:

اما این پیش بینی به دلایل متعدد از جمله حاشیه سازی های مختلف در وزارت علوم تحقیقات و فناوری و نگاه سیاست کارانه به جای برنامه ریزی های علمی به سمت تحقق پیش نرفته است و بر اساس آن کشورهای رقیب ایران در منطقه راه را برای نزدیک شدن به ایران و حتی سبقت از رتبه علمی کشورمان باز دیده اند.

جداول اسکوپوس نشان می دهد که از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ رشد علمی کشور خیره کننده بوده است. رشدی که در دولت های نهم و دهم ادامه داشته و بیشترین آن در سال ۲۰۰۶ معادل ۵۰ درصد در دولت نهم و در سال ۲۰۱۱ معادل ۳۲ درصد و در دولت دهم به ثبت رسیده است. ریز این موارد در جدول زیر قابل مشاهده است.

جدول بالا نشان می دهد که در سال ۲۰۱۳ و همزمان با تغییر سیاست های وزارت علوم در دولت جدید تولید علم در کشور با کاهش چشمگیر مواجه بوده است. موضوعی که نادرستی سیاست های وزارت علوم و توجه بیش از اندازه به سیاسی کاری و اهمال در مدیریت درست تلیدات علمی را تصویر می کند.

جداول اسکوپوس نشان می دهد که تولیدات علمی ایران در بسیاری از رشته ها منفی بوده و حتی در مواردی مثل اقتصاد به منفی ۳۶ درصد و در علوم پایه به منفی ۲۵ درصد و در روانشناسی تا منفی ۵۰ درصد افت داشته است.

نکته مهم در این میان اینجاست که در شرایطی که وزارت علوم ایران در گیر حاشیه سازی هایی مانند موضوع بی نتیجه و بی اساس بورسیه های تحصیلی بوده است، مراکز دانشگاهی کشوری مانند عربستان سعودی در مسیر رشد و پیشرفت قدم برداشته اند و خود را به شدت به ایران نزدیک کرده اند.

ادامه این روند بر اساس نمودار زیر می تواند ایران را از رقیب دیرینه خود (ترکیه در یک یا دو سال آینده عقب بیندازد.

در این شرایط است که رهبر معظم انقلاب تذکراتی جدی در خصوص عقبگرد علمی کشور را شب گذشته در جمع اساتید و دانشگاهیان کشور بیان کردند.

ایشان، دستیابی ایران به رتبه ۱۶ علمی جهان را نتیجه تلاشهای بی وقفه ۱۰، ۱۵ سال اخیر در دانشگاهها و مراکز علمی خواندند و افزودند: شتاب علمی شوق برانگیزی که این افتخار را نصیب ایران کرد، امروز کم شده است و مسئولان باید همّت مضاعف کنند که حرکت پیشرفت علمی از دور نیفتد و متناسب با نیاز کشور شتاب گیرد.

رهبر انقلاب در نوعی آسیب شناسی از عوامل کاهنده شتاب پیشرفت علمی کشور، به انتقاد شدید از حاشیه سازی و سیاست بازی در محیطهای علمی پرداختند و خاطرنشان کردند: محیط دانشگاه باید محیط فهم سیاسی، آگاهی و دانش سیاسی باشد اما سیاسی کاری و حاشیه پردازی به کار اصلی دانشگاهها یعنی تلاش و پیشرفت علمی ضربه جدی می زند.

ایشان به عنوان یکی از مصداقهای سیاست بازی در دانشگاهها، به حاشیه سازی درباره موضوع بورسیه ها اشاره کردند و آن را از غلط ترین کارهای چند سال اخیر دانستند.

حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: تحقیقات دقیق نشان می دهد مسأله بورسیه ها، به آن شکلی که در روزنامه ها با آن بازی کردند نبود اما اگر هم بود باید از راههای قانونی امتیازاتی که عده ای بر خلاف قانون گرفته بودند لغو می شد نه اینکه سر و صدا و جنجال درست شود.

رهبر انقلاب سیاست بازی را سمِّ محیطهای علمی خواندند و با ابراز تأسف از اینکه در موضوع بورسیه ها به عده ای ظلم شد افزودند: سمّی که در این موضوع به دانشگاهها تزریق شد از بینش فکری مبتنی بر سیاست کاری نشأت می گرفت و متأسفانه، هم خلاف قانون، هم خلاف تدبیر و هم خلاف اخلاق بود.