به گزارش”صبح رابر همان طور که در اکثر رسانه‌ها تبلیغات بازرگانی وجود دارد، در رسانه‌ی ملی ما هم، به ویژه در سیمای جمهوری اسلامی، برنامه‌های مختلف تبلیغاتی به چشم می‌خورد. هدف اولیه، اساسی و غایی چنین برنامه‌هایی کسب منفعت اقتصادی برای مؤسسه‌ی فرهنگی یا رسانه‌ای است که مبادرت به پخش آن‌ها می‌کنند تا از رهگذر آن، بخشی یا همه‌ی بودجه‌ی مالی خود را تأمین کنند.

اما همان طور که هر رسانه‌ای دارای هنجارهای مخصوص به خود است و سعی می‌کند تا برنامه‌های تولیدی و قابل پخش بر روی آنتنش را مبتنی بر آن هنجارها شکل دهد، رسانه‌ی ملی ما هم صاحب مجموعه‌ای از ارزش‌ها و باید و نبایدهاست. معیارهایی که قطعاً برآمده از دین اسلام، فرهنگ اسلامی‌ایرانی، عرف مثبت جامعه‌ی ایرانی و ارزش‌های انقلابی آن است. در نتیجه، هر برنامه‌ای از جمله تبلیغات بازرگانی پخش‌شده از آنتن‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی باید در چارچوب این معیارها باشند.

اما آیا بر اساس همین خط‌کشی، برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی، به ویژه تبلیغات بازرگانی آن، مبتنی بر منابع ارزشی‌اش است؟ به عبارت بهتر، آیا آگهی‌های تبلیغاتی که هر روزه صدها بار از شبکه‌های تلویزیون خودمان می‌بینیم، حدود فرهنگی و اخلاقی جامعه‌ی ایرانی را رعایت می‌کند؟ به نظر می‌رسد چه از لحاظ شکلی و چه از لحاظ محتوایی، نقدهایی جدی به این مقوله وارد است که ان‌شاءالله در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم و در حد این نوشته، مثال‌هایی نیز از ‌آن‌ها ارائه می‌کنیم.

اگر بخواهیم به این موضوع از لحاظ شکلی نگاه کنیم، باید بگوییم اولین و اساسی‌ترین نقدی که بر نحوه‌ی پخش تبلیغات بازرگانی از رسانه‌ی ملی وارد است، به مسئله‌ی «میزان و دفعات تکرار» آن بر می‌گردد. به عبارت دیگر، با توجه به کارویژه‌ی خاصی که سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی بر عهده دارد، به نظر می‌رسد قرار نبوده و نیست که این نهاد فرهنگی، با فرعی‌اصلی کردن کارکرد و برنامه‌های خود، از یک رسانه‌ی دینی‌انقلابی با اهداف مشخص فرهنگی تبدیل به یک بنگاه اقتصادی شود و سعی کند تا به جای عمق‌بخشی به معرفت مخاطبان خود، به اعداد بودجه‌ی سالیانه‌ و کسب درآمدهایش بیفزاید.

اما آنچه در عمل می‌بینیم آن است که هر چه از عمر این سازمان فرهنگی می‌گذرد، زمان‌های اختصاص داده به تبلیغات بازرگانی آن بیشتر شده است؛ به نحوی که حتی بدون یک اندازه‌‌گیری دقیق و تنها از روی درک کلی مخاطبان می‌توان فهمید که اگر امسال، مثلاً یک بیستم جدول پخش شبکه‌ی اول سیما را تبلیغات بازرگانی پر کرده، این مقدار ساعت در ده سال پیش خیلی کمتر بوده است. برای مثال، کافی است به حجم تبلیغات کالاهایی چون «کِرِم حلزون»، «کفش و وسایل ورزشی تن‌تاک» و «مؤسسه‌ی آموزشی مدرسان شریف» نگاه بیندازید تا این ذهنیت را پیش خودتان بررسی کنید آیا رسانه‌ی ملی یک مؤسسه‌ی فرهنگی است یا یک بنگاه اقتصادی که تا این حد، وقت خود را به برنامه‌های تبلیغی اختصاص داده است و قطعاً این زمان را، از برنامه‌های فرهنگی‌اش کم کرده است.

البته شاید در جواب این نقد، مسئله‌ی بودجه‌ی هنگفت این سازمان مطرح شود؛ اما باید بدانیم که تأمین بودجه‌ی این سازمان در وهله‌ی اول بر عهده‌ی دولت بوده و اگر قرار است که برای تأمین بودجه به دولت کمک شود، این کمک نباید به شکلی باشد که کارکرد سازمان تغییر کند و باید در یک حد معقول انجام شود.