این درحالی است که طولانی بودن روند تشکیل آبهای زیر زمینی و بهره برداری زیاد از آن موجب شده که اگر اکنون برداشت از منابع آب زیر زمینی متوقف شود چند هزار سال طول می کشد تا آب جایگزین بوجود آید .

بنا به گزارش مرکز پژوهش مجلس وضعیت کنونی منابع آب زیر زمینی بحرانی تر شده و هم اکنون مقدار کسری مخزن به ۹ میلیارد متر مکعب رسیده است ، برخی از سدها کمتر از ۳۰ درصد حجم خود آب ذخیره دارند ، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران می گوید : کاهش ذخایر آب ۵ سد عمده ایران طی ۱۰ سال اخیر بی سابقه بوده است ، بنا به گزارش خبرگزاریها کشاورزان شرق اصفهان فقط برای تامین معیشت خود آب می خواهند . به گفته کارشناسان اغلب سدها برای محیط زیست و راه آبهای طبیعی و قناتها و سفره های زیر زمینی زیان آور هستند ، سد سازی های بی رویه ، حفر چاههای عمیق ، مصرف نامطلوب صنعتی و نبود مدیریت صحیح استفاده از منابع آبی کشور را با بحران جدی آب روبرو کرده است .

محمود جام ساز از اعضای هیئت علمی دانشگاه در گفتگو با شبکه خبر می گوید : «ما یک زمانی خود کفا و صادر کننده گندم بودیم ، الان داریم گندم وارد می کنیم تمام کشاورزان ما اصلاً زمینها را رها کرده اند به خاطر اینکه برایشان صرف نمی کند . قیمت های تضمینی که دولت خریداری می کند بسیار کمتر از قیمتهای وارداتی است و کشاورز زیر بار نمی رود چون ضرر می کند ، کشاورزی ما در شرف نابودی قرار دارد » .

بیابانی ، قائم مقام خانه کشاورز ایران به شبکه خبر گفت : « بخش کشاورزی در حال حاضر ورشکسته است ، دلیل آن عدم مدیریت درست ، عدم سرمایه گذاری درست و بی توجهی در استفاده از امکانات و تکنولوژی است ، مسئله شکست را جامعه کشاورزی و همه مردم حس می کنند ، ما در سیستم آبیاری سرمایه گذاری نداریم که آسیب های جدی به منابع طبیعی کشور وارد می کند . ما اگر بیلان منفی آب را در کشور در نظر بگیریم حدود ۱۱ میلیارد بیلان منفی سفره های زیر زمینی داریم و در حال خشک کردن تمام مزارع کشور و شور کردن تمام خاک کشور هستیم . اینها آسیب هایی است که عدم مدیریت باعث آن شده است »

به گزارش تابناک امروز در کشور بیش از هر زمان دیگر شاهد خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها هستیم . قطع درختان ، جنگل سوزی های اخیر ، شکار حیوانات نادر ، افزایش و زایش کویر ، همه و همه حکایت از حال بد محیط زیست کشور دارد ، سفره های زیر زمینی آب به دلیل خشکسالی های پی در پی افت مستمری داشته ، آلودگی روان آب ها ، آلودگی منابع آب کشور مسئله ای جدی است ، علاوه بر این ، بحث آلودگی سواحل و خاک نیز بسیار مهم است .

این روزها کم آبی به مشکل مشترک برای اکثر استانهای کشور از جمله یزد ، کرمان ، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی تبدیل شده است . اما در این میان وضعیت آب برخی از استانها در حال هشدار قرار دارد که نمونه ی بارز آن استان کرمان است . اکنون زنگ خطر هشدار کم آبی از سوی نمایندگان کرمان در مجلس و مسئولان استانی به صدا در آمده است اما گوش شنوایی برای آن نیست .

اگر مشکل کم آبی کرمان مورد توجه قرار نگیرد در آینده ی نه چندان دور شاهد مهاجرت کرمانی ها به دیگر استانها خواهیم بود . بی توجهی به موضوع کم آبی کرمان مشکلات و تبعات بسیاری را به دنبال خواهد داشت که نخستین پیامد آن خشک شدن جنگل های مصنوعی و باغات پسته خواهد بود و از سوی دیگر صنعت کشاورزی منطقه رو به زوال و نابودی پیش خواهد رفت .

کرمان پایتخت پسته دنیاست اما اکنون به دلیل کم آبی و خشک شدن باغات پسته ، دیگر این استان پایتخت پسته جهان نیست . عمق ۴۲۰ متری چاههای آب و یک میلیارد متر مکعب بیلان منفی و آبرسانی به یکهزار و ششصد روستا باید زنگ خطری جدی تری نسبت به دریاچه ارومیه برای مسئولان باشد.

نماینده ، زرند و کوهبنان در مجلس می گوید : « شرایط کم آبی در کرمان به گونه ای است که به ۱۶۰۰ روستا با تانکر آبرسانی می شود ، دشت رفسنجان نیز چنین وضعیتی را دارد که با این شرایط اکنون با بحران کم آبی شدیدی در کرمان روبرو هستیم ، در برخی دشتها مانند دشت زرند در سال حدود ۵/۱ متر شاهد افت سطح آبهای زیر زمینی هستیم . بنابراین برای تامین آب مورد نیاز منطقه ، چاهها باید مرتب کف زنی شوند تا عمق چاه برای تامین آب مورد نیاز بیشتر شود ، چنین وضعیتی نشان دهنده عمق فاجعه است ، هم چنین شهروندان زرندی برای تامین آب شرب باید چاههایی با عمق ۳۵۰ متر حفر کنند که با پایین رفتن سطح آب شور نیز بیشتر می شود که نتیجه این امر خاک بی کیفیت و کاهش محصولات کشاورزی
و پیامدهای دیگر آن است .

هرچقدر عمق چاهها بیشتر شود هزینه ها نیز بیشتر خواهد شد . مسئولان بدانند اگر وضعیت کرمان به همین منوال پیش برود در آینده ای نزدیک شاهد بروز فاجعه ای انسانی برای ۳ میلیون شهروند در کویر خواهیم بود و قطعاً منطقه از لحاظ انسانی و اجتماعی دچار بحران می شود ، لذا انتظار ما از دولت و مجلس این است که برای رفع مشکل کرمان فکری اساسی بکنند .

مشکل کرمان در حال تبدیل شدن به بحران و معضل است . در برخی مناطق از جمله رفسنجان شاهد نشست زمین تا
۲ متر بوده ایم » .

محمد مهدی زاهدی نماینده مردم کرمان و راور می گوید : « در نشست اعضای مجمع نمایندگان کرمان با وزیر نیرو کم آبی به عنوان مهمترین مسئله مورد بحث و بررسی قرار گرفت . برای تامین آب راهکارهای مختلف از جمله انتقال آب از بهشت آباد به شهر کرمان ، انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به استان و سد صفارود رابر به کرمان بررسی و مقرر شد هرچه زودتر تمهیدات لازم در این زمینه اندیشیده شود »

به گزارش خبرگزاریها در عنبر آباد شکافهای چندین کیلومتری در زمین پدید آمده است و به بسیاری از مناطق مسکونی آسیب رسانده است . این پدیده از باتلاقهای اطراف جیرفت و باتلاق روموزر در اطراف روستای روموزر نشات گرفته است . این باتلاقها از فرط خشکی دچار خود سوزی شده اند . ستونهای دود از شکافهای باتلاق خشکیده بیرون می زند و زمین باتلاق به شعاع کیلومتر ها شکاف عمیق برداشته و نشست کرده است . این باتلاقها از مسیر زیر زمینی زاینده رود که از تالاب گاو خونی به سمت جنوب کرمان می رود تغذیه می شوند . خشکیدن این باتلاقها و نشست زمین نتیجه خشک شدن زاینده رود و تالاب گاو خونی است .

در سالهای گذشته سیاست چاه به جای قنات باعث شد کشاورزان و مالکان قنوات به جای احیاء ، مجوز حفر چاه عمیق بگیرند و با نصب موتور به کشاورزی بپردازند . این امر سبب پایین رفتن سطح آبهای زیر زمینی ، شور شدن آبها ، صرف هزینه های فراوان برای نگهداری از موتور پمپ و پرداخت هزینه های برق و گازوئیل شده است.

از ابتدای تاریخ ،خشکسالی بخشی از تغییرات آب و هوای محیط ما بوده است ، نگرش انسان به آب به فراوانی آن بستگی دارد ، اگر فراوان باشد موهبتی الهی است و اگر کمیاب باشد به کالایی بس ارزشمند مورد توجه عموم و مسئله ای برای ستیز تبدیل می شود . از نظر تاریخی تا زمانی که خشکسالی منجربه کمبود شدید آب نشود توجه دولتها به آن جلب نمی شود .

بدیهی است که برای کاهش هزینه ها و عوارض خشکسالی باید برنامه ریزی کرد ، عدم اطلاع عمومی از ضرر و زیان های خشکسالی یکی دیگر از دلایلی است که علاقه مندی برای برنامه ریزی خشکسالی را کاهش می دهد .

چندی است که دولت، هفته اول تیرماه را بعنوان هفته صرفه جویی در مصرف آب انتخاب ، معرفی و به کار گرفته است . با این نگاه می توان صرفه جویی در مصرف آب را به کمک سه لایه مهم جامعه یعنی مدیران ، مصرف کنندگان عمده و مصرف کنندگان خرد یا ساکنین جوامع شهری اعمال نمود . اما بدون شناخت و توجه به نقش ، اهمیت ، خواست و فرهنگ بخشهای کوچک یا بزرگ جوامع مصرف کننده ، بویژه مصرف کنندگان عمده ، تلاش برای اعمال کمیت و ایجاد سازه های بزرگ تامین ، ذخیره ، انتقال ، توزیع ، باز چرخانی ، دفع مازاد و استفاده مجدد از آب اثر کمی خواهد داشت .

بخش کشاورزی کلیدی ترین و مؤثر ترین بخش فعالیت های معیشتی ، غذایی ، بهداشتی ، صنعتی ، تجارت ، حمل و نقل و امور اجتماعی کشور است که پیوندهای تاریخی ، عرفی و اجتماعی محکمی با بخش آب دارد . سه گروه مجموعه بهره برداران سنتی ، مدرن و منفرد از آبهای سطحی و زیر زمینی حدود ۸/۵ میلیون هکتار از اراضی آبی کشور و جمعیتی حدود ۵۲ میلیون نفر از کل جمعیت کشور را زیر پوشش خود دارند ، در واقع بالغ بر ۹۲ درصد از کل ۹۳ میلیارد متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی استفاده می شود ۴۶ درصد این مقدار از طریق آبهای سطحی و ۵۴ درصد بقیه از طریق بهره برداری
از آبهای زیر زمینی صورت می گیرد . در حال حاضر تعداد ۱۰۷۰۰۰ حلقه چاه عمیق و ۲۹۵۰۰۰ حلقه چاه نیمه عمیق در کشور وجود دارد که مجموع آنها به ۴۵ میلیارد متر مکعب می باشد که قسمت عمده ای از این حجم به مصرف آبیاری باغات و زراعت می رسد .

آنچه بر اصلاح الگوی مصرف و دستیابی به فرهنگ بهینه مصرف کشور اهمیت دارد این است که اصلاح الگوی مصرف نیازمند تبیین استراتژی و تعیین خط مشی است که طی آن این اصل به یک شعار تغییر ماهیت ندهد . مصرف گرایی در جامعه اثرات مخربی دارد که از مهمترین آنها می توان به موارد اشاعه روحیه اسراف و گرایش به مصرف ناصحیح که دقیقاً در نقطه ی مقابل مصرف بهینه قرار دارد و از این رو پرداختن به فرهنگ کم مصرفی بخصوص آب از وظایف یک شهروند مسئول است .

یکی از راهکارهای مقابله با خشکسالی احیای قنوات و جلوگیری از تخریب آنهاست .بسیاری از قناتهای استان در ردیف قناتهای ملی قرار دارند و قنات شش مقسم جوپار ثبت جهانی شده است ، تاسیس شورای عالی قنات اساسی ترین راهکار برای حفظ قناتهاست تهیه نقشه قناتی شهرها ضروری و حمایت از مقنی ها ضروری تر است . باید گردشگری قنات را توسعه داد و اهمیت قنات را بیش از پیش بارز ساخت اگر امروز انجام نشود فردا خیلی دیر است .

گزارش از/محمد برشان

انتهای پیام/