به گزارش “صبح رابر “؛ ماه رمضان با فضیلت ترین  و با برکت  ترین ماه است . ماهی که خداوند متعال درهای رحمت  خویش را بر بندگانش می گشاید و کلام  او که کامل ترین برنامه هدایت  و سعادت انسان است، در این ماه بر پیامبر عظیم الشأن اسلام نازل شده است .

بی تردید روزه داری ماه مبارک  رمضان ، تنها ماهی که نام آن در قرآن کریم آمده است و از آن  با نام مهمانی خداوند یاد می شود، همچون دیگر اصولی که در دین  مبین اسلام  بر آنها تاکید شده است  فرصتی  مغتنم برای بازگرداندن تعادل و سلامت  به بدن و اصلاح شیوه  های نادرست  زندگی است. از پیامبر گرامی اسلام چنین نقل است : «صومواتصحوا، روز بگیرید تا سلامت  بمانید.»

در طب  قدیم، روزه  از اهمیت خاصی برخوردار بود، در متون تاریخی آمده که بقراط برخی امراض را با  روزه  معالجه  می نمود و باز نقل است  که  حارث بن  کلده طبیب معروف زمان  بعث حضرت  محمد (ص) روزه را تنها طریق معالجه بیماری ها می دانست  . همچنین  ابن سینا  فصلی از کتاب قانون را به مداوا و معالجه با روزه  اختصاص داده است .

اهمیت روزه داری  که  مبانی علمی آن هر روز بیش از پیش بر جهانیان آشکار می شود، امروزه موضوع پژوهش ها ی بسیاری در دانشگاه های جهان است و نتایج این مطالعات حکایت از آن دارند که روزه داری صحیح می تواند سبب پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری ها و کنترول علائم و نشانه های بیماری های متعدد دیگرشود؛ لذا برماست که با تاش و کوشش مجدانه مبانی و پایه های علمی دستورات الهی را دریابیم و با ایمانی راسخ در طریق هدایت پیش رویم.

فلسفه روزه داری تکامل جسم و جان است چرا که گفته اند عقل سالم در بدن سالم است . یکی از دستورات  خداوند به انسانهای روزه داری است تا در سایه آن، انسان بتواند از هر گونه فساد و بیماری مصون بماند و با رهانیدن خود از دامهای شیطان، خود را در مسیر انبیای الهی قرار دهد .

 اصول تغذیه صحیح در زمان روزه داری   

روزه داری بدون رعایت اصول صحیح تغذیه نه تنها ضامن سلامت انسان نیست بلکه می تواند سلامت وی را به مخاطره بیندازد متاسفانه گاهی شاهد این مسأله  هستیم  که برخی از روزه داران پس از ماه  رمضان دچار عوارضی چون افزایش وزن ، افزایش سطح  چربی های خون، از کنترول خارج شدن بیماری دیابت و نیز فشار خون،مشکلات گوارشی و یا اختلالاتی در سایر اعضای بدن می شوند.

به همین دلیل  ضرورت داردتا روزه داران عزیز با اصول صحیح تغذیه در ماه مبارک آشنا شوند و آنها را به کار بندند مهم ترین این اصول  عبارتند از :

• غذای مصرفی در ماه رمضان باید ساده باشد و نباید خیلی با غذای روزمره فرد روزه دار تفاوت کند.
• در ماه رمضان نیز باید حتماً همانند سایر اوقات سال، سه وعده غذایی داشته باشد :افطار، شام و سحری

در واقع نیاز به حذف هیچ یک از وعده های  غذایی نیست ، اما یک فرد روزه دار باید حداقل ۲۰درصد کمتر از ماههای دیگر سال غذا بخوردزیرا این  موضوع موجب می شود تا بدن او فرصت سوزاندن چربی های اضافی را بیابد.

• روزه دارن باید از غذاهای متنوع استفاده نمایند،زیرا هر یک از غذاها دارای موادی هستند که برای سلامتی بدن ضروری اند. در واقع غذای فرد روزه دار باید شامل ۵ گروه مواد غذایی باشد این گروهها عبارتند از:

*نان و غلات

*گوشت، تخم مرغ و حبوبات

*شیرو لبنیات

*میوه ها

*سبزی ها

• در فاصله افطار تا سحر، آب و مایعات فراوان (حداقل ۸لیوان) بنوشید. ایم کار برای جلوگیری از یبوست و رفع آن، دفع سموم و موادزائد از بدن و تنظیم سوخت و ساز بدن خصوصاًدر بیمارانی که کلیه های سنگ ساز دارند  مهم  و مورد نیاز است.
• غذاهای پر فیبر (حاوی الیاف طبیعی گیاهی )بخورید .

مواد غذایی پر فیبر شامل میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات هستند . اهمیت این  نوع مواد غذایی این است که :

الف) مغذی هستند(عموماًجزء کربوهیدارات ها پیچیده هستند.)

ب) نسبتاًکم کاری هستند.

ج) فیبر مورد نیاز روزانه (حدود ۲۰-۳۰ گرم فیبر) را تأمین می کنند.

د) به آرامی هضم شده و تدریجاًجذب می شوند این موضوع سبب می شود که فرد را برای مدت طولانی سیر نگه دارند.

ه) عمدتاً دارای ویتامین ها (ویتامین cوویتامین های گروه B) و عناصر معدنی (آهن ، روی ، منیزیوم و ..) برای بدن هستند.

از غذاهای حاوی فیبر مناسب می توان به آرد سبو.س  دار، غلات  و حبوبات، سبزیجات  و دانه های سبز و تقریبا تمام میوه ها (زردآلو، آلو خشک، انجیرو …) و سبزیجات (کاهو، جعفری، تره ، اسفناج و…) اشاره نمود.

• خوردن آهسته غذا و جویدن کامل آن و نیز دست کشیدن از غذا پیش از سیر شدن کامل که در سخنان پیامبر (ص) و ادمه (ع) بارها برآن تأکید شده است، همانند دیگر ماه های  سال از اصول غذا خوردن در  ماه مبارک رمضان به  حساب  می آید.
• در ماه رمضان  حتماً از انواع  سبزیجات و میوه های مختلف مثل هویج، لیمو، کاهو، کلمبروکلی استفاده کنید. این مواد یک خاصیت مهم دیگر نیز دارند  و آن خاصیت  ضد سرطانی آنهاست.
• از گوشت های که چربی آنها را جدا  کرده اید  ، مرغ  بدون پوست  و لبنیات کم  چرب  استفاده کنید و سعی  نمایید   که از  چربی های  حیوانی  استفاده نکنید زیرا دارای چربی اشباع شده هستند که به نوبه  خود باعث افزایش میزان  کلسترول خون  می شود.
• مصرف غذاهای اماده بیرون (فست فودها) مثل  انواع  ساندویچ ها ، پیتزا و آلویه آماده و موارد دیگر  از این  دست را  کنار بگذارید.
• از روغن نباتی های جامد برای پخت و پز استفاده نکنید . به جای آن سعی کنید  که غذاها را به صورت اب پزو  بخار پز و یا کبابی طبخ نموده و یا  از  روغن  های مایع گیاهی استفاده نمایید.
• حتماً از کلسیم کافی استفاده نمایید کلسیم را می توانید از لبنیات کم چرب تأمین کنید اما اگر کلسیم موجود در مواد غذایی کفاف نیازهای شما رانمی دهد می توانید طبق نظر پزشک معالج خود از قرص ها و دیگر مکمل های دارویی استفاده نمایید.

غذاهای مفید و غذاهای مضر در زمان روزه داری

روزه داران باید از مواد غذایی که تحت فرآوری تهیه شده اند٬ غذاهای حاوی کربوهیدرات‌های تصفیه شده مثل شکر که بیش از اندازه تصفیه شده است٬ آرد سفید٬غذاهای خیلی چرب (مثل کیک‌های خامه ای٬انواع بیسکویت‌های کرم دار٬شکلات٬شیرینی‌های‌تر و خامه دار٬ زولبیا و بامیه٬ باقلوا٬ حلوای خیلی پرشکر و چرب و گوشت‌های چرب سرخ شده و کله پاچه) اجتناب نمایند.

همچنین باید از نوشیدنی‌های کافئین دار مثل چای٬ قهوه و کولا کمتر استفاده نمایند زیرا کافین ادرار را زیاد می‌کند و به همین جهت فرد را در طی روز دچار کم آبی و احساس تشنگی می‌سازد.

در عوض استفاده از غذاهای کم چرب که در تهیه آن‌ها از روش پختن استفاده شده است با تنها با مقدار کمی روغن گیاهی مایع سرخ شده اند٬در کنار موادی چون سیب زمینی پخته و یا سبزیجات آب پز به همراه ماست در گروه اغذیه سالم جای دارند. شیرینی جات مورد استفاده باید از شیرینی‌هایی باشند که در تهیه آن‌ها از شیر٬عسل٬شیره انگور و یا سایر ترکیبات گیاهی استفاده شده است.

چگونه روزه خود را افطار کنیم؟
افطار کردن یکی از زیبایی‌های روزه داری است که در آن برکات فراوانی وجود دارد. در سنت پیامبر خدا تاکید فراوان بر افطار کردن در وقت مقرر و بلافاصله پس از اذان مغرب شده است. افطار بهتر است با آب ولرم و نیز سوپ یا آش رقیق بهترین غذا برای افطار است. گشودن افطار با آب جوشیده ولرم به دفع مواد سمی از ادرار و دستگاه تنفس کمک نموده٬موجب سرحالی و سرزندگی فرد می‌شود.

بدن انسان در زمان افطار همچنین نیاز به یک منبع انرژی به شکل گلوکز (قند خون) دارد که سریعا انرژی لازم را در اختیار بافت‌های بدن و خصوصا سلول‌های بافت‌های عصبی و مغز قرار می‌دهد. امروزه از نظر علمی نیز به اثبات رسیده است که خرما که نام آن به عنوان غذایی مقدس در قرآن کریم و نیز احادیث منقول از پیامبر (ص) آمده است یکی از بهترین غذاهایی است که فرد روزه دار می‌تواند با آن روزه خود را بگشاید. این غذا منبع عالی از قند٬فیبر و املاحی چون پتاسیم و منیزیم است.

در واقع غذاهایی که در قرآن و احادیث نامی از آن‌ها به میان آمده است٬غذاهایی متعادل٬سالم و منطبق بر نیازهای بدن هستند که به تعادل عملکردهای بدن در طی ماه رمضان کمک می‌کند. غذاهایی که توسط حضرت محمد (ص) توصیه شده است شامل شیر٬خرما٬گوشت گوسفند و نان جو است. در قرآن نیز به میوه‌هایی مثل زیتون و خرما و انجیر اشاره شده است.

به هر حال شخص روزه دار باید با غذایی سبک و در عین حال پرانرژی افطار نماید و از مصرف غذاهای حجیم٬ برنج و غذاهای سرخ کردنی و غذاهای آماده بیرون (فست فود‌ها) اجتناب نماید٬ تا بدن آرام آرام خود را آماده شام کند.

اهمیت خوردن شام در روزه داری

شام به عنوان یکی از وعده‌های غذایی کهک در روزه داری باید مورد توجه روزه داران گرامی قرار گیرد. از آنجا که طول شب در فصل تابستان کوتاه است بهتر است که روزه داران عزیز کمی پس از صرف یک افطار بسیار ساده و سبک که به آن در قسمت‌های گذشته اشاره نمودیم اقدام به صرف شام نمایند و تا پیش از خوابیدن ۲ لیوان چای کم رنگ٬یک لیوان شیر و حداقل ۲ عدد میوه (خصوصا سیب با پوست) نیز میل کنند.

شام می‌تواند دربرگیرنده گوشت (گوشت سفید٬قرمز و ماهی) ٬نان و غلات٬لبنیات٬سبزیجات و میوه‌ها باشد. میوه را بهتر است که در پایان شام یا کمی پس از صرف شام مصرف کرد تا هم باعث تسهیل در هضم غذا شده و هم از یبوست جلوگیری نماید. برنج٬خورشتی که از چربی زیاد در طبخ آن استفاده نشده است٬سالاد و ماست ترکیبی مناسب برای شام روزه داران محسوب می‌شود.

سحری٬وعده اصلی غذایی در ماه رمضان
سحری نسبت به دو وعده افطار و شام باید وعده اصلی را تشکیل دهد. این مسئله خصوصا در افرادی که فعالیت فکری زیادی دارند مانند دانشجویان و دانش آموزان و یا ورزشکاران و کارگرانی که فعالیت جسمانی آن‌ها زیاد است حائز اهمیت بیشتری است. کمبود بیش از حد انرژی در افرادی که به غلط روزه بی‌سحری می‌گیرند سبب کاهش کارایی روزانه می‌شود. همچنین وقتی فرد روزهٔ بی‌سحری می‌گیرد سوخت و ساز بدن وی به سمت تجزیه ناقص چربی‌ها پیش می‌رود که حاصل آن تشکیل ترکیباتی به نام اجسام کتونی است.

تجمع این ترکیبات در بدن باعث بوی بد دهان٬سردرد و دردهای عضلانی شده و احساس ناخوشی و بدحالی به فرد می‌دهد.

حذف وعده سحری همچنین منجر به پایین افتادن قند خون می‌شود که خود موجب کاهش قدرت یادگیری٬بی حوصلگی و خستگی خواهد شد. برخلاف تصور برخی افراد٬ روزه بدون سحری نه تنها موجب کاهش وزن نمی‌شود٬بلکه عموما منجر به افزایش وزن و چاقی می‌گردد.

علت چاقی در روزه دارانی که بی‌سحری روزه می‌گیرند افت شدید قند خون در طی روز است که موجب می‌شود تا شخص روزه دار در زمان افطار تمایل زیادتری برای خوردن غذاهای شیرین و چرب پیدا کند و همین موضوع در ‌‌نهایت منجر به چاقی او می‌شود.

حذف وعده سحری خصوصا در روزه داران نوجوان در حال رشد و جوانان سلامت فرد را به خطر می‌اندازد. پس هیچگاه وعده سحری را حذف نکنید.

• با رعایت اصول تغذیه‌ای صحیح در ماه مبارک رمضان می‌توان عوارض ناشی از گرسنگی طولانی مدت را به حداقل رساند.

پانوشت:

متن از دکتر علی یزدی نژاد- دکتر سید رمضان محسن پور

انتهای پیام/