به گزارش خبرنگار مهر آیت الله مصباح یزدی در همایش ولایت و دولت در نظام اسلامی در تشریح رابطه ولایت و دولت بر اساس مبانی اسلام گفت: با اینکه سه دهه از پیروزی انقلابی که مبتنی بر ولایت فقیه شکل گرفته می گذرد هنوز ابهاماتی از این مسئله وجود دارد که حتی برای خودی ها هم شفاف نشده است.

وی با بیان اینکه یکی از سئوالاتی که در ذهن جوانان جامعه ایجاد شده و می شود درباره مسئله ولایت فقیه است، اظهار داشت: این افراد چون امام  سیره ایشان را درک نکرده اند و فقط چیزهایی در رابطه با ایشان شنیده اند درباره مسئله ولایت فقیه سئوالاتی در ذهنشان ایجاد می شود.

با بیان اینکه در حکومت هایی که به نحوی مبتنی بر دموکراسی هستند این اصل پذیرفته شده که مردم باید خودشان حقوق خود را تعیین کنند، ادامه داد: به جز چند حکومت که جنبه سلطنتی دارند عموما کشورهای دنیا به صورت جمهوری اداره می شوند یعنی مردم در انتخابات شرکت کرده و منصب های این کشورها با رای مستقیم یا انتخابات چند درجه ای انتخاب می شوند.

آیت الله مصباح با اشاره به اینکه در ایران هم انتخابات برگزار می شود یادآور شد: زمانی در کشور ما ریاست جمهوری و نخست وزیری وجود داشت اما پس از حذف نخست وزیری مردم رئیس جمهور را با رای مستقیم خود انتخاب می کنند.

وی با بیان اینکه با انتخاب رئیس جمهور مشخص می شود که چه کسی شخص اول مقام اجرایی کشور است، تاکید کرد: دموکراسی یعنی همین اما در این میان سئوال اینجاست که رهبر یعنی چه و ولی فقیه چه جایگاهی دارد.

مصباح یزدی با بیان اینکه برای پاسخ به این سئوالات جواب های اجمالی توام با ابهام وجود دارد، ادامه داد: برخی می گویند که ولی فقیه دسته کم یک مقام مثل مقام های سلطنتی است اما نکته این است که یک مقام ثابت که نماد حیات امت باشد در کشور ما در مقام رهبری جامعه تجلی می کند.

وی با طرح این پرسش که آیا واقعا مسئله همین است و مقام رهبری همان نقشی را دارد که یک سلطان در رژیم های سلطنتی ایفا می کند تاکید کرد: اگر این طور باشد مقام رهبری هم یک مقام تشریفاتی و فرمایشی است و تاثیری در مدیریت جامعه ندارد لذا نخواهد توانست سمبل وحدت جامعه باشد.

مصباح یزدی با بیان اینکه در زمینه ولایت فقیه کتاب های زیادی نوشته شده اما به نظر می رسد هنوز ابعاد آن به درستی روشن نشده، گفت: بعضی هستند که فکر می کنند اسلام نظر خاصی در باب حکومت ندارد و تنها احکامی دارد که باید اجرا شود.

وی افزود: آنها معتقدند به طور طبیعی افرادی متصدی اجرای احکام می شوند و راههایی برای ایجاد ضمانت اجرایی احکام پیدا می کنند.

آیت الله مصباح با اشاره به اینکه باید مشخص شود که آیا اسلام در باب حکومت نظریه یا طرحی دارد که مطابق با آن مشخص کنیم رابطه دولت و رهبری در چه سطحی معین می شود، خاطر نشان کرد: اوایل انقلاب برخی از شخصیت های مهم در تریبون های عمومی سخنرانی کرده و می گفتند اسلام سیستم اقتصادی نداشته و فقط احکام اقتصادی دارد.

وی با اشاره به اینکه برخی از خواص که الان هم مناصبی را در کشور دارند معتقد بودند که تنها نظریه حوزه اقتصادی سوسیالیسم است و از آن حمایت هم می کردند، تصریح کرد: محور این نظریه این بود که اقتصاد در حوزه کلان باید در اختیار دولت باشد. این افراد که بعضا روحانیونی هم در میانشان بود به اصطلاح چپ گرا بودند اما بعدها نظرشان تغییر کرد.

آیت الله مصباح با اشاره به اینکه متاسفانه مبانی فکری نظام به درستی برای همه جا نیفتاده است، گفت: هنوز برخی خواص هم درباره مقامات حکومتی و اقتصادی اشکالاتی دارند .

وی با تاکید بر اینکه اسلام نظام حکومتی دارد و اساس این نظام هم در شریعت تدوین شده است، یادآور شد: حکم الهی قانونی از طرف خداوند بر پیغمبر اسلام نازل و توسط ائمه تبیین شده است.

مصباح یزدی با اشاره به اینکه نظام اسلامی نظامی دگم و تک مرحله نیست، خاطر نشان کرد: اسلام برای حکومت یک مدل اصلی پیشنهاد کرده و سعی می کند این مدل در جامعه پیاده شود اما از آنجا که خدا عالم به غیب است می داند که این مدل ایده آل تحقق نخواهد یافت و انسان زیر بار چنین مدلی نخواهد رفت.

وی با بیان اینکه به همین جهت خداوند یک مدل دوم هم برای انسان ترسیم کرده که جامعه با بن بست مواجه نشود، اضافه کرد: با نگاه دقیق تر حتی می توان مدل سوم و چهارمی را نیز ترسیم نمود.

آیت الله مصباح اسلام را نظامی منعطف دانست و با بیان اینکه این انعطاف طولی است نه عرضی خاطر نشان کرد: یعنی ابتدا مدل اول را مطرح می کند و سپس مدل های جدید را پیشنهاد می دهد.

وی در تشریح مدل اول اسلام برای حکومت داری گفت: در این نوع حکومت شخص معصوم در راس نظام قرار می گیرد.

مصباح با بیان اینکه خداوند متعال منت گذاشته و چند نفر را به صورت کاملا پاک و نورانی که نه در فهم و نه در عمل اشتباه و گناه نمی کنند آفریده است، تاکید کرد: برادران اهل تسنن فقط برای پیامبر اکرم مقام عصمت قائل هستند آن هم نه عصمت کامل در حالیکه شیعه معتقد به ۱۴ معصوم است.

وی با طرح این سئوال که چرا در مدل حکومتی اسلام لایه های بعدی حکومت نیز معصوم نیستند، افزود: چون این امکان میسر نیست اما خدا می داند که تعدادی از انسان ها معصوم هستند و آنها را در راس حکومت ها قرار می دهد.

مصباح با اشاره به اینکه این افراد قانونگذار نیستند و فقط حکم در دست خداست، خاطر نشان کرد: خداوند متعال به برجسته ترین آنها می گوید که اگر یک حرف از آنچه به تو وحی کردیم اضافه یا کم کنی تو را به اشد مجازات، مجازات می کنیم.

وی ادامه داد: حتی اگر میلی هم در پیامبر ایجاد شود خداوند متعال ضمانت می کند که جلوی این میل را بگیرد.

وی با بیان اینکه اکنون اگر کسی که شبیه به معصوم در راس حکومت باشد آیا کسی می تواند در عرض او متصدی حکومت شود افزود: هر کس دیگری جز ولی فقیه ادعای حکومت کند غاصبانه است.حکومت حق خداست هیچکس بدون اجازه خدا حق ندارد قانون را اجرا کند.

آیت الله مصباح یزدی با بیان اینکه دو منبع برای شناخت احکام وجود دارد، گفت: اولین گزینه پیش روی ما کلام خدا و دومین گزینه کلام پیغمبر  خدا که همان کتاب و سنت است، منبع شناخت ماست.

آیا می‌توان گفت که صرفا با بیان قانون مشکل جامعه حل می‌شود؛ فرض بر اینکه مردم حلال و حرام را بدانند آیا احکام اسلام اجرایی خواهد شد؟ بنابراین می‌توان گفت با دانستن حلال و حرام احکام اسلام اجرا نخواهد شد چرا که باید برای آن ضمانت اجرایی وجود داشته باشد.

آیت الله مصباح تاکید کرد: وقتی مجری اسلامی می‌شود که در همه شرایط معصوم باشد، اکنون که معصوم نیست باید کسی که بسیار شبیه به معصوم باشد اداره جامعه را به دست گیرد.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه هسته دموکراسی از روز رحلت پیغمبر اسلام گذاشته شد افزود: مردم در آن زمان دانستند که اکنون که معصوم نیست خودشان باید حاکم خود را انتخاب کنند و بر این اساس مدل دوم حکومت اسلامی پیش بینی شد. اگر اسلام می‌خواست بگوید که نباید این مدل باشد و همه کافر هستید به این معنا بود که این همه علما و صلحا در طول ۱۴۰۰ سال نمی‌آمدند و دیگر اسلامی در کار نبود و حکومت کفر ایجاد می‌شد و این موضوع از رحمت خداوند به دور است.

رئیس موسسه امام خمینی (ره) با بیان اینکه در اینجا مدل ملت و دولت مطرح نیست،‌ افزود: این اصطلاحات سیاسی که در یونان قدیم و در حال حاضر نیز مطرح است، شاید قابل تطبیق باشد اما منظور ما این نکته نیست.

آیت الله مصباح در تشریح مدل دوم حکومت در جامعه اسلامی گفت: در جایی که مردم دسترسی به حاکم معصوم  ندارند از کسانی اطاعت می کنند که ماذون از ولی فقیه باشد و به افرادی مراجعه می کنند که شبیه ترین فرد به معصوم است.

رئیس موسسه پژوهشی امام خمینی ادامه داد: کارآیی این افراد شبیه معصوم است تا در بن بست ها نماینده معصومان  باشند و راه را نشان دهند. این مدل دومی است که برای حکومت اسلامی در نظر گرفته شده است.

وی با بیان اینکه ممکن است این مسئله به وجود آید که مردم زیر بار حاکمیت نمایندگان معصوم نروند ، پس چه می شود؟ گفت: در این حالت دسته کم دو گروه پیدا می شود عده ای که تبعیت می کنند و عده ای که ساز مخالف می زنند.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه تقیه در حکومت اسلامی اصلی همیشگی است، تصریح کرد: در زمان بعد از پیامبر مومنین تلاش کردند ارکان  حکومت اسلامی اجرا شود و در مقابل کفار ارتباط خود را با حاکمیت حفظ کنند.

وی با بیان اینکه به برکت تدبیر حکیمانه اصل اسلام در مدل دوم حکومتی پی ریزی شد که معصومین در زمان خود اجرا کردند، افزود: وقتی امام علی (ع) مالک اشتر را به مصر فرستاد آیا مالک معصوم بود؟ ممکن بود او نیز اشتباه کند اما اطاعت از مالک واجب بود.

عضو مجلس خبرگان رهبری با تاکید بر اینکه در مسائل فقهی به مرجع تقلید مراجعه می کنید، گفت: آیا او معصوم است؟ هر فردی قصوری دارد همان طور که در احکام فقهی باید از او اطاعت کرد که قطعا اشتباهاتی هم وجود دارد ولی وظیفه ما آن است که از او اطاعت کنیم. عین همین مسئله در حکومت نیز وجود دارد.

وی تاکید کرد: وقتی دسترسی به معصوم نیست از کسی که به معصوم شبیه تر است باید اطاعت کنیم . اگر در هزار مورد یک مورد اشتباه به وجود آید و به این دلیل از آن اطاعت نکنیم آن وقت در هر هزار مورد اشتباه می کنیم.

آیت الله مصباح با بیان اینکه فقیه باید ویژگی های مدیریت، علم و تقوا را داشته باشد، افزود: اول باید قانون را بداند و اسلام را بشناسد . دوم اینکه بر هوای نفس خود غلبه کند و سوم حکومت داری را از امام علی (ع) یاد بگیرد البته همچون امام علی (ع) پیدا نمی شود اما شبیه او وجود دارد.

وی در تشریح مدل سوم در حکومت اسلامی خاطر نشان کرد: در این مدل خود فقیه حکومت نمی کند . کسی که صلاحیت ندارد به عنوان مجاز متصدی حکومت می شود و این بهترین راهی است که می توان مصالح اسلام را حفظ کرد.در  زمان  شاهنشاهی افراد از مرجع تقلید خود اجازه می‌گرفتند که به طور مثال در اداره آموزش و پرورش رژیم شاه فعالیت کنند. مانند زمان امام کاظم (ع) که به برخی شیعیان اجازه می‌دادند که در دستگاه حکومت هارون‌الرشید حضور داشته باشند

مصباح یزدی افزود: خدا بر ما منت گذاشته در شرایطی که دسترسی به معصوم نیست مدل دوم حکومت اسلامی اجرایی شود.کسی که در حال حاضر در راس قرار دارد، شبیه‌ترین افراد به امام معصوم است.

وی با بیان اینکه اکنون اگر کسی که شبیه به معصوم در راس حکومت باشد آیا کسی می تواند در عرض او متصدی حکومت شود افزود: هر کس دیگری جز ولی فقیه ادعای حکومت کند غاصبانه است.حکومت حق خداست هیچکس بدون اجازه خدا حق ندارد قانون را اجرا کند.

وی با اشاره به سخن امام خمینی مبنی بر اینکه رئیس جمهور منتخب مردم اگر از طرف ولی فقیه نصب نشود طاغوت است و حکومت آن حرام است، گفت: این مبنای فقهی ماست. امام وقتی رئیس جمهوری را نصب می کرد می گفت من با اذنی که از جانب خدا دارم شما را نصب می کنم.

عضو مجلس خبرگان رهبری در پایان سخنان خود خاطر نشان کرد: مشروعیت کل نظام با ولی فقیه است . مشروعیت هر گونه حکم حکومتی مشروط به اذن ولی فقیه است که مشروعیت ولی فقیه از معصوم و مشروعیت معصوم از خداست.