به گزارش “صبح رابر“؛ در اولین روز ماه ذى القعده سال ۱۷۳ه.ق، بیت عصمت و طهارت امام هفتم حضرت موسى ابن جعفر(ع)، با تولد ستاره‏اى دیگر در مدینه روشن شد و عطر بهشتى حضور «فاطمه»اى دیگر در خاندان وحى خانه پدر را پر کرد و شادکامى آمدن زینبى صبور و با استقامت، قلب نورانى و رئوف برادرى چون حضرت رضا(ع) را مملو از شادى و سرور نمود.

آن حضرت به همراه امام رضا(ع) هر دو در دامان مادرى بزرگوار به نام حضرت نجمه خاتون(س) که از مهاجران مغرب بود، رشد و پرورش یافتند. بانویى لایق و پاک و باایمان که چون حضرت رضا(ع) را به دنیا آورد، به لقب «طاهره » آراسته شد و در زمانى که امام کاظم(ع) پیوسته در زندان‏ هارون‏ الرشید به ‏سر مى ‏بردند و سرانجام در همان زندان، هنگامى که حضرت معصومه(س) در سن ده ‏سالگى بود، به شهادت رسیدند، عهده ‏دار تربیت و تعلیم دختر بزرگوار خویش گردید. بعدازاین زمان نیز آن بانوى بزرگوار از چشمه جوشان عصمت و طهارت و علم امامت برادر بزرگوار خویش بهره فراوان برد و تعالى یافت و به کمال طهارت روح و جان رسید و ادامه‏ دهنده راه ولایت و امامت شد.

القاب حضرت معصومه(س)

تربیت در دامن مادر و برادرى چنین بزرگوار و باکرامت و رشد و نمو در بیت عصمت و طهارت، موجب شد تا آن بانوى بزرگوار به کمالات معنوى و طهارت روحى و خصایص فردى و اخلاقى بلندمرتبه ‏اى نائل شوند و به القاب جلیلى و والایى همچون «معصومه، طاهره، حمیده، بِرّه، رشیده، تقیه، نقیه، رضیه، مرضیه، سیده، اُخت الرضا، محدّثه، عابده، مِقدامه، کریمه اهل‏بیت(ع)» که هریک نشان از وجود خصیصه ‏اى اخلاقى، علمى و معرفتى است، ملقب گردند.^۱

این القاب پاک، یادآور شخصیت والا و ممتاز حضرت زهرا (س) است که حضرت معصومه(س) هم شرافت و نجابت را از آن بانو به ارث برده است. چنان‏که در برخى از زیارت‏ نامه‏ هاى منقوله از ایشان با القابى همچون «صدیقه» و «سیده نساء العالمین» نیز یادشده است.

معروف‏ترین و مشهورترین القاب آن حضرت، باوجوداین‏که نام مبارک ایشان «فاطمه» است و در کتاب‏ هاى روایى و تاریخى نیز، از آن حضرت با عنوان «فاطمه، بنت موسى بن جعفر(ع)» یادشده است،^۲ لقب مبارک «معصومه» است و صدها سال است که آن حضرت با این لقب مشهور هستند،^۳ چنان‏که این لقب نزد ما ایرانیان تبدیل به اسم براى ایشان شده است.

شهرت به این لقب علاوه بر طهارت روحى و کمالات خاص آن حضرت به‏ دلیل آن است که معصوم و امامى همچون حضرت رضا(ع) که از علم الهى برخوردار بودند ایشان را به این لقب خطاب نموده ‏اند. چنان‏که ایشان در روایتى فرموده‏ اند: «هر کس معصومه را در قم زیارت کند مانند کسى است که مرا زیارت کرده است.» ^۴

هم‏چنین از آن حضرت در زبان عالمان و فقیهان شیعه معاصر با لقب «کریمه اهل‏بیت» نام‏برده مى‏ شود؛ لقبى که از میان بانوان اهل‏بیت(ع)، تنها مخصوص ایشان است. گفته شده است این نام‏گذارى مستند به خوابى است که سید محمود مرعشى نجفى، پدر آیه الله مرعشى نجفى دیده و در آن یکى از ائمه بزرگوار(ع)، حضرت معصومه را «کریمه اهل‏بیت» خطاب نموده ‏اند و آیت الله مرعشى را به زیارت قبر ایشان سفارش فرموده ‏اند.^۵

این القاب که همگى بیانگر وجود خاص و ممتاز حضرت فاطمه معصومه(س) است، ایشان را به ‏عنوان بهترین الگو براى دختران و بانوان جامعه اسلامى ما معرفى مى ‏نماید تا از فضائل معنوى و شخصیت والا مرتبه ایشان الگو گرفته و در مسیر تعالى و سعادت‏ بخش اسلام و ارزش‏هاى اسلامى گام برداشته و از مخاطرات و تهدیدهاى این زمانه که عفت و طهارت و پاک‏دامنى آنان را هدف قرار داده، مصون بمانند.

فضائل و مقامات علمى و معنوى حضرت معصومه(س)

طبق آنچه در منابع و متون دینى، در مورد فضائل و مقامات حضرت فاطمه معصومه(س) نقل شده است مى‏ توان به این نتیجه رسید که در میان فرزندان بسیار حضرت موسى بن جعفر(ع)، پس از امام رضا(ع) کسى هم‏ رتبه آن بانوى بزرگوار نیست. ^۶هم‏چنین شیخ عباس قمى حضرت معصومه را برترین دختران موسى بن جعفر(ع) دانسته است.

حضرت فاطمه معصومه(س) ازلحاظ نسب و تبارشان نبوى، فاطمى و علوى است. ازلحاظ نسب اجداد بزرگوار ایشان از طرف مادر از نسل امام حسن مجتبى(ع) و از طرف پدر از نسل امام حسین(ع) هستند. ازاین ‏رو در زیارت‏نامه آن حضرت که زیارت‏ نامه اى مستند و مأثور و بنا به نقلى از امام رضا(ع) وارد شده است، خطاب به ایشان گفته ‏شود: «السلام علیکِ یا بنتَ الحسنِ و الحسین.» ^۷

علاوه بر شرافت نسبى، رشد و نمو در کانون وحى و علم و طهارتِ اهل‏بیت(ع)، آن بانوى بزرگوار را به مقامات بلند علمى و معنوى رساند چنان‏که این مقامات و فضائل از زبان ائمه معصومین(ع) در وصف ایشان بیان شده است. چنان‏که نقل ‏شده است که روزى عده‏ اى از شیعیان وارد مدینه شدند و پرسش ‏هایى داشتند که مى‏ خواستند از محضر امام کاظم(ع) بپرسند و ایشان در سفر بود. ازاین‏رو فاطمه معصومه(س) پاسخ آن پرسش‏ها را نوشت و به آنان داد. آنان از مدینه خارج شده و در بیرون شهر امام(ع) را دیدند. هنگامى که امام(ع) پرسش‏ هاى آنان و پاسخ‏ هاى معصومه(س) را مشاهده کرد، سه بار فرمود: «فِداها اَبوها.»^۸

هم‏چنین از فاطمه معصومه(س)، احادیثى در موضوعاتى همچون حبّ آل محمد(ص)،^۹ مقام امیرالمؤمنین(ع) و شیعیان وى نقل ‏شده است. ^۱۰

حضرت معصومه(س) علاوه بر برخوردارى از مرتبه ‏اى از مراتب عصمت که سبب شد تا آن حضرت به این نام از سوى امام معصوم(ع)، حضرت رضا(ع) ملقب شوند، از مقام منحصربه‏ فرد «شفاعت» نیز برخوردار هستند. چنان‏که مى‏ توان گفت که بعد از حضرت فاطمه زهرا(س) از جهت گستردگى شفاعت، هیچ‏کس و حداقل هیچ بانویى به شفیعه محشر، حضرت معصومه دخت موسى بن جعفر(س) نمى‏ رسد؛ چراکه حضرت جعفر صادق(ع) در رابطه با این مرتبه از کمال وجودى ایشان مى‏فرماید: «تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِى الْجَنَّهَ بِأَجْمَعِهِم؛ با شفاعت او همه شیعیان من وارد بهشت ‏شوند.» ^۱۱ هم‏چنین در زیارت‏نامه حضرت معصومه به جایگاه او نزد خدا اشاره ‏شده و از او درخواست شفاعت شده است. ^۱۲

به‏ دلیل برخوردارى از این مراتب علمى و معنوى است که زیارت آن بانوى گرامى در شهر مقدس قم، داراى فضیلت و ثواب بسیار دانسته شده و در مورد آن از زبان ائمه معصومین(ع) ثواب و فضیلت‏هاى بسیارى بیان شده است، چنان‏که حضرت رضا(ع) زیارت ایشان را همانند زیارت خود بیان نموده ‏اند. هم‏چنین طبق روایاتى که از امام صادق(ع)، امام کاظم(ع) و امام جواد(ع) نقل‏ شده، بهشت، پاداش کسى است که او را بامعرفت و شناخت (عارفاً بحقها) زیارت کند. ^۱۳ هم‏چنین امام جواد(ع) در فضیلت زیارت ایشان فرموده است: «هرکس قبر عمّه‏ ام حضرت معصومه(س) را در قم زیارت کند، اهل بهشت خواهد بود.»^۱۴

مرکزیت یافتن علمى شهر مقدس قم در جهان تشیع به ‏وجود بابرکت حضرت معصومه(س)

شهر مقدس قم طبق روایاتى که از ائمه معصومین(ع) نقل شده است، یکى از سرزمین‏ هاى برگزیده الهى است که بابى از بهشت در آن‏جا قرار دارد و در پذیرش ولایت امیر مؤمنان(ع) بعد از مکّه و کوفه در رتبه چهارم قرار دارد و در شأن و منزلت این شهر مقدس روایات بسیارى وارد شده است. یقیناً وجود بابرکت فاطمه معصومه(س) در ارزش برکات نازله بر قم سهم تعیین‏ کننده‏ اى داشته و دارد؛ چنان‏که امام صادق(ع) فرمود: «انّ للّه حرماً و هو مکّهُ، و لرسولهِ حرماً و هو المدینهُ و لامیر المُؤمنین حرماً و هو الکوفه و لنا حرماً و هو قم، و ستُدفنُ فیها امرأهٌ من ولْدى تُسمّى فاطمه، من زارها وجبتْ لهُ الجنّهُ» ^۱۵ هم‏چنین در جایى دیگر فرمود: «قُم بلدنا و بلدُ شیعتنا مطهّرهٌ مقدسّهٌ» ^۱۶

بنابراین وجود این فضائل براى شهر مقدس که باوجود بابرکت حضرت معصومه(س) ارزش و فزونى یافته است، باعث شده که در طول تاریخ، شیعیان و علماى بزرگوار شیعه از تمام نقاط عالم همچون پروانه به گرد وجود بابرکت ایشان جمع شوند و این شهر مرکز علم و دانش شود و در این مقام یعنى مرکزیت علمى جهان تشیع، در زمان حال و عصر حاضر به اوج خود برسد تا آن اندازه که تاکنون صدها مرجع و عالم دینى در این شهر تربیت‏ یافته و هزاران کتاب درباره اسلام و معارف اسلامى به جامعه بشرى تحویل داده شده است. این هم امرى است که پیشاپیش توسط امامان معصوم(ع) اعلام گردیده است. چنان‏که امام صادق(ع) فرمودند: «کوفه به‏ زودى از مؤمنان خالى مى‏ شود، و علم از آن جمع مى‏ شود، همان‏طورى که مار در لانه‏ اش جمع مى ‏شود، سپس علم و دانش در شهرى که به آن قم گفته مى‏ شود، ظاهر مى‏ گردد، و آن‏جا مرکز علم و فضیلت می شود، تا جایى که هیچ‏کس حتى خانم ‏هاى پشت پرده در دین (آگاه شوند) مستضعف باقى نمى ‏مانند و این نزدیک ظهور قائم ما خواهد بود.» و در جاى دیگر فرموده ‏اند: «خدا به کوفه بر سایر شهرها احتجاج کرده و به مؤمنان آن‏جا در مقابل مردم سایر شهرها احتجاج مى ‏کند، و به‏ واسطه شهر قم به سایر شهرها (هم) احتجاج مى‏کند، خداوند قم و مردم آن‏را رها نکرده تا مستضعف (فکرى و فرهنگى) نشوند، بلکه آنان را موفق و تأیید کرده است.» هم‏چنین در روایتى دیگر عفان بصرى مى گوید: امام صادق(ع) به من فرمود: «مى دانى چرا قم (قم) نامیده شد؟» گفتم خدا و پیامبرش و شما آگاه‏ تر هستید؛ حضرت فرمود: «به این علّت قم نامیده شده چون اهل آن با قائم آل محمد(ص) همراه مى‏ شوند با او قیام مى‏ کنند و او را یارى مى‏ کنند و (بر این یارى) استوار خواهند بود.»

اهمیت این شهر مقدس براى زمینه ‏سازى و تحقق پیش‏بینى بیان‏ شده در این روایت یعنى قیام حضرت مهدى(عج) هرآینه در زمان حاضر و با ظهور انقلاب اسلامى و مرکزیت یافتن علمى و اسلامى این شهر، روشن‏تر و امیدبخش‏تر شود؛ چراکه از ابتداى شروع قیام حضرت امام خمینى(ع) ایشان و مراجع عظام و حوزه ‏هاى علمیه و مردم قم، نقش و تأثیر بسیار زیادى در پیروزى انقلاب اسلامى داشته‏ اند و مى ‏توان قم را مبدأ این قیام عظیم و تعالى بخش آن و نیز تعالیم متعالى اسلام ناب محمدى(ص) دانست. آن‏گونه که در حال حاضر نیز این شهر با مرکزیت یافتن علمى جهان تشیع و وجود طلاب علوم دینى از اقصى نقاط جهان و مراکز علمى و تحقیقاتى، به تولید و صدور علم و دانش اهل‏بیت(ع) و ارزش‏ها و تعالیم سعادت‏بخش مکتب تشیع زیر سایه پرچم انقلاب اسلامى مى‏ پردازد.

امید است که این بشارت مسرت‏ بخش هرچه زودتر و در این دوران که این تلاش عظیم به ثمر رسیده است محقق گردد و همه منتظران حقیقى به دیدار منتظر واقعى نائل شوند.

۱-(کاتوزیان، انوار المشعشعین، ج‏۱، ص‏۲۱۱)

۲- (شیخ صدوق، عیون أخبارالرضا (ع)، ج‏۲، ص‏۲۶۷)

۳-(بحارالانوار، ج ۱۰۶، ص ۱۶۸)

۴-(زادالمعاد، ص‏۵۴۷؛ وسائل‏الشیعه، ج ۱۴، ص‏۵۷۶، ح ۹۴)

۵- (مهدى‏پور، کریمه اهل‏بیت(س)، ص‏۴۳)

۶-(شوشترى، تواریخ النبى و الآل، ص‏۶۵)

۷-(زادالمعاد، ص‏۵۴۷-۵۴۸)

۸-(مهدى پور، کریمه اهل‏بیت، ص‏۶۴- ۶۳ به نقل از کشف اللئالى)

۹- (بحرالعلوم، العوالم، ج‏۲۱، ص‏۳۵۴)

۱۰-(مجلسى، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج‏۶۵، ص‏۷۶)

۱۱-(بحار الأنوار، ج‏۵۷، ص ۲۲۹)

۱۲-(بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج‏۹۹، ص‏۲۶۷)

۱۳-(بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج‏۹۹، ص‏۲۶۶)

۱۴- (بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج‏۹۹، ص‏۲۶۵)

۱۵- (مستدرک الوسائل، ج‏۱۰،ص‏۳۶۸)

۱۶-(بحارالانوار، ج‏۵۷، ص‏۲۲۸)

انتهای پیام