به گزارش “صبح رابر”؛ آدم تنها، مرد تنها و زن تنها که همۀ عمر را به تنهایی می‏ گذرانند، از دید اسلام یک چیز مطلوبی نیست. مثل یک موجود بیگانه است در پیکرۀ انسانی. اسلام اینطور خواسته که خانواده، سلول حقیقی مجموعۀ پیکرۀ جامعه باشد نه فرد تنها.» اولین روز ماه مبارک ذی الحجه، سالروزماندگارترین پیوندآسمانی میان حضرت علی(ع) و حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا(س)و تشکیل خانواده‌‏ای الهی است که شجره طیبه امامت و ولایت تا ابد از آن رشد و نمو یافت.

پیوندی که به دست خاتم پیامبران در اوج ساده زیستی اما در نهایت گرمی و زیبایی و عشق و محبت برقرار شد و الگویی بسیارزیبا و متعالی برای تمامی دوستداران آن حضرات گردید تا زندگی سعادت آفرین خود در کانون گرم خانواده را بر مدار آن شکل دهند.

ابلاغ دستور خداوند متعال به پیامبرخویش مبنی بر انجام این پیوند خود گویای الگومتعالی این خانواده است. چنانکه رسول خدا در رابطه با ازدواج حضرت زهرا(س)منتظر وحی الهی بود تا سرانجام جبرئیل بر پیامبر(ص)نازل شد و گفت:«ای محمد! خدا بر تو سلام می‏رساند و می‏فرماید فاطمه را به عقد علی درآور، خداوندعلی را برای فاطمه و فاطمه را برای علی پسندیده است.»

به مناسبت این روز فرخنده و باذکرخصوصیاتی از این خانواده الگوی اسلامی، دوستداران و شیعیان آن حضرات معصومین و بخصوص جوانانی که در شرف ازدواج هستند را به الگوپذیری از رفتار آن بزرگواران در رابطه با اقدام به ازدواج و رسوم خاص قبل از آن و نیزشیوه و سبک زندگی خانوادگی و آئین همسرداری و تربیت فرزند نزد آنان جلب می‌‏نماییم تا در جامعه اسلامی مان این الگوی متعالی هرچه بیشترترویج پیداکند و زمینه برقراری این پیوندآسمانی هرچه بهتر فراهم شود و جوانان عزیز از ثمرات این مهمترین کانون عشق و محبت بیشتر بهره مند شوند و خود را در مقابل مخاطرات جامعه آماده سازند.

در این زمینه رهبر معظم انقلاب، در طی سالهای گذشته توصیه‏ ها و رهنمودهای ارزشمند را خطاب به جوانان عزیزبیان فرموده اند که تبیین کننده ابعاد مختلف الگوی خانواده علوی در جامعه اسلامی و ضرورت ترویج و فرهنگ سازی معیارهای آن است.

مهمترین ملاک و انتخاب همسر مطابق باآیات قرآنی و سفارش و توصیه‏ های ائمه معصومین(ع)و الگوی ازدواج حضرت زهرا(س)و حضرت علی(ع)، «ایمان» به ارزشهای اسلامی و التزام عملی به آن در زندگی فردی و زناشویی است.

مقام معظم رهبری در خصوص این معیار مهم به زوج‏‌های جوان چنین توصیه می‏‌کنند:«ازدواج و اختیارهمسر، گاهی در سرنوشت انسان مؤثر است. خیلی از زنها هستندکه شوهرانشان را بهشتی می‏‌کنند. خیلی از مردها هم هستندکهزنهایشان را بهشتی می‏‎‌کنند. عکس آن هم هست. اگر زن و شوهر این کانون خانوادگی را قدر بدانند و برای آن اهمّیت قائل باشند، زندگی، امن و آسودهخواهد شد و کمال بشری برای زن و شوهر در سایه‏ ی ازدواج خوب ممکن خواهد شد.»؛ « ‏می‌توانیدبا هم همکاری کنید، همدیگر را اهل بهشت کنید، همدیگر را سعادتمندکنید، همدیگر را در راه تحصیل علم، تحصیل کمال، پرهیزگاری، تقوی و ساده زیستی کمک کنید.»

همچنین مقام معظم رهبری در توصیه به همراهی و مراقبتایمانیزوجینمی‏فرمایند: « وجه مشترک زوجین در زندگی بایدعبارت باشد از توجه به خدا و اطاعت دستورات الهی و عمل به فرامین خدا. زن و شوهر بایدهمدیگر را در این جهت حفظ کنند. اگر زن می‏ بیندکه شوهر او بی‏ اعتنا به مسائل دینی است، او را باحکمت و اخلاق خوش و ظرافت و زیرکی زنانه، وادار به آمدن در راه خدا کند. مرد هم اگرمی‏بیندزنش بی ‏اعتناست، او هم بایدهمین تکلیف را انجام دهد. این از کارهای اساسی زندگی است.»

۲. رسیدن به سعادت و خوشبختی بادوری از تجملات در مراسم ازدواج

در دنیای امروزکه مادیات و رفاه یات و وسایل زندگی تجملاتی برای بعضی خانواده‏‌هاملاک و معیارخوشبختی قرار گرفته است، زندگی بی ‏پیرایه و ساده اما سراسر لطافت و مهرورزی این دو زوج آسمانی عالم بهترین الگوبرای خوب زندگی کردن و مهرورزانه زندگی کردن است تا باپرهیز از اینگونه مخارج که بامعیارهای اسلامی ازدواج تناسب ندارد، زمینه خوشبختی زوج‏ های بسیاری که بامشکلات مالی روبه رو هستند، فراهم شود.

پیامبرگرامی اسلام(ص)ازدواج دخترش را به ساده‌‏ترین و راحت‌‏ترین‌شیوه انجام داد. برای اجرای خطبه عقد، علی(ع)به دستور پیامبر به مسجد رفت. همچنین پیامبر(ص)به بلال دستور داد که مهاجر و انصار را در مسجد گردآورد. پس از مدت کوتاهی همگی در مسجد جمع شدند. پیامبر بر منبر مسجد نشست و در حضور شاهدان، خطبه عقد برترین بانوی اسلام را در مسجد مدینه جاری فرمود. سپس برای عروس و داماد دست به دعا برداشت و فرمود:«خداوندبرای شما مبارک گرداند و اجتماعتان را پاینده بدارد.»این دعای پیامبر از همان ابتدا به زندگی و حتی مراسم ازدواج آنان برکتی آسمانی بخشیدچنانکه نقل است چهار هزار نفر از ولیمه عروسی دختر پیامبر (ص) اطعام شدند.

ازاین‏ رواین مراسم باشکوه و معنوی، درنهایت سادگی اما دل‏نشین و به ‏یادماندنی برگزار شد، به‌گونه‌‏ای که جابر می‏گوید:«ما در عروسی علی(ع) و فاطمه(س) که خداوند از هر دو خشنودباشد حاضر بودیم و هیچ عروسی بهتر از آن عروسی ندیدیم.»

مهریه۵۰۰درهمی حضرت فاطمه(س)نیزگویای اهمیت توجه پیامبر به برگزار شدن ازدواج باکمترین شروط و هزینه‏‌هاست. در آن زمان تمام دارایی حضرت علی(ع)منحصر به شمشیر و زرهی بود که‌می‌‏توانست به‌‏وسیله آن‏ها درراه خدا جهاد کند و شترینیز داشت که‌با آن در باغستان‏‌های‌مدینه کارمی‏‌کرد و خود را از میهمانی انصار بی‌‏نیازمی‌ساخت. پیامبراکرم(ص)پذیرفت که حضرت علی(ع)زره خود را بفروشد و به‏ عنوان جزئی از مهریه فاطمه(س)در اختیارپیامبربگذارد.

همچنین پیامبر(ص)در پاسخ به صحبت برخی افراد که فاطمه را بامهریه‏ ای اندک همسرعلی کردی، فرمود:«من او را تزویج نکردم، بلکه خداوند او را در کناردرخت طوبی در بهشت، همسرعلی(ع) گردانید؛ فرشتگان آنجا حاضر بودند، خداوند به درخت طوبی فرمان داد تا میوه‏‌های خود را بریزد، آن درخت، گوهر و یاقوت و زبرجد سبزفروریخت، فرشتگانبرایبرچیدن آن‏ها از یکدیگرپیشی می‌‏گرفتند و آن فرشتگان تا روز قیامت آن برچیده‌‏ها را به همدیگرهدیه می‏‌دهند و باکمال افتخار می‏گویند: این‏هاشادباش عروسی فاطمه(س) دختر رسول خدا(ص) است.»

فاطمه زهرا(س)بامهریه، جهیزیه، عروسی، خانه زفاف و دیگر شئون عروسی ساده و بی‌‏آلایش به خانه علی(ع)رفت تا عالی‏ترین الگوی زنان مسلمان باشد.

مقام معظم رهبری در این خصوص به جوانان عزیزتوصیه می‏‌فرمایندکه:«خوشبختی‌عبارتست از آرامش، احساس سعادت و احساس امنیت»؛ «جشن و اسراف و زیاده‏روی، کسی را خوشبخت نمی‏‌کند. مهریّه و جهیزیّه هم کسی را خوشبخت‌نمی‏‌کند. پایبندی به روشِ شرع است که انسان را خوشبخت و سعادتمندمی‏‌کند.»

در روایات، افزون بر این مهریه ساده که جنبه مادی و مالی دارد، مهریه‏ های معنوی دیگرینیزبرای آن بانوی بزرگ نقل ‏شده است. در روایتی می‏‌خوانیم که حضرت زهرا(س)از پدر تقاضا کردکه آن حضرت از خدا بخواهند تا مهریه‌‏اش را شفاعت از مسلمانان گناهکار قرار دهد. این‌خواسته حضرت مستجاب شد و فاطمه(س)شفیع و واسطه بخششگناهکاران قرار گرفت.

۳. همراه و همیار فراز و فروده ای‌زندگی

از مهمترین معیارهای انتخاب همسر، همراهی او در شرایط سختی و روزهای‌راحتی است که‌اگرهمسران در زمان‌های مختلف زندگی‌باشناخت و مدیریت درست بتوانند از تمامی‌امکانات و توانایی‌های خود بهره برده و همدیگر را یاری‌رسانند، نه تنها مشکلات زندگی به راحتی حل خواهد شد، بلکه زمینه موفقیت‌های بیشتر را فراهم خواهدکرد، بخصوص در ابتدای زندگی که معمولا برایبیشتر زوج ها، شرایط مادی و اقتصادی به خوبی و به طور کامل فراهم نیست، این همیاری و همراهی، بیشتر لازم است.

در این زمینه، حضرت زهرا(س)بهترین همراه و همیار صبور و شکیبای حضرت علی(ع)در تمامی شرایط سخت و دشوارزندگی بودند. در ابتدای زندگی آن بزرگواران، زندگی فقیرانه‏‌ای را آغازکردند، زیرانداز آن‏ها پوستگوسفندی بود که شب بر روی آن می‏خوابیدند و در روز به شتر آبکش خود بر روی آن علوفه‌می‏‏دادند. رواندازشان نیزتکه عبای مندرسیمنی بود که آن‏قدربزرگ نبودکه هم‏زمان هم ‏روی سر و هم پایشان را بپوشاند. بالشی از چرم داشتندکه درونش بالیف خرما پرشده‏ بود؛ اما علی‏رغم همه این شرایط سخت، هنگامی‏ که علی(ع)از جهاد و جبهه جنگ برمی‏‌گشت، فاطمه(س)استقبال گرمی از او می‏کرد، شمشیر او را گرفته و می‌‏شست. در تمام فعالیت‏ های‌علی(ع)او را همراهی‌می‏کرد و نسبت به مسائل او و جامعه حساسیت نشان می‏داد و به این شکل باهمراهی، همفکری و رغبتی که در خود نشان می‏دادخستگی‏‌ها و مرارت‏ه‌ای‌بیرون را از جسم و روح او دور می‏‌کرد.

در شرح ای‌نشرایط سخت و میزان هم راهی حضرت زهرا(س)در تحمل سختی‌‏ها و مرارت‌های‌زندگی و درکوالای آن حضرت از شرایط همسرخویش نقل شده است:«روزی امام علی(ع) به همسربزرگوار خود فرمود: فاطمه جان! آیا غذا داری تا رفع گرسنگی کنم؟ آن بانویبزرگوارپاسخ داد: خیر! سوگند به خدایی که پدرم را به نبوت و شما را به امامت برگزید، دو روز است که در خانه غذای کافی نداریم. امام علی(ع) با تأسف فرمود: فاطمه جان! چرا به من خبر ندادی تا غذا تهیه کنم؟ فاطمه(س) فرمود:‏ای ابوالحسن! من از پروردگار خود حیامی‏کنم که چیزی از تو درخواست کنم که فراهم کردن آن در توانت نیست».

در مقابل حضرت علی(ع)نیزایشان را در انجام امور سخت خانه مساعدت و همراهی می‏ نمود تا تحمل این سختی‌‏ها بر آن حضرت آسان باشد. حضرت زهرا(س)این همیاری را این‏گونه برای پدربزرگوارخویش نقل می‏کند:«یارسول‏ الله هر دو دستم به علت آرد کردن گندم باآسیای دستی ورم‏کرده، ‏زخم شده است. دیشب را تا صبح به آردکردن گندم مشغول بودم و علی نیزفرزندانم حسن و حسین را نگهداری می‏‌کرد.»

به همین دلیل بود که آن بانوی بزرگواربا صبر مثال‏ زدنی‏ای که داشتندبهترین سکینه و مایه آرامش همسر خود محسوب می‏ شدند، تا آن اندازهک ه حضرت امیرنگاه عاشقانه به چهره همسرگرامی خود را مایه زدودن تمامی غم و اندوه‌‏هاتوصیف می‌‏فرمودند:«سوگند به خدا، من زهرا(س) را تا آن هنگام که خداوند او را به ‏سوی خود برد، خشمگین و مجبور به کاری ننمودم، او نیز مرا خشمگین نکرد و هیچ‏گاه موجب ناخشنودی من نشد… من هرگاه به چهره زهرا(س) نگاه می‏کردم هرگونه غم و اندوه از من برطرف می‌شد.»و حضرت فاطمه(س)نیز خطاب به همسرش می‏‌گفت:«علی جان! جانم فدای تو! جان و روح من سپربلای جان تو! یاابوالحسن همواره با تو خواهم بود. چه در خیر و نیکی به سر ببری، چه در سختی‏ها و بلاها گرفتارشوی، همواره با تو خواهم بود.»

حضرت زهرا(س)به این گفته خود حقیقتاً عمل نمود تا آنجاکه وقتی حضرت علی(ع)را بااکراه و اجبار برای گرفتن بیعت به مسجدالنبی می‌‏بردند، بانوی دوعالم، برای دفاع از علی(ع)تا درب مسجد آمد و در تأکید بر یاری همسرش چنین فرمود:«به خدا سوگند،‏ای سلمان! از درب مسجد مدینه پابیرون نمی‏گذارم، تا آنکه پسرعموی خود را باچشمان خودم سالم ببینم.»

مقام معظم رهبری با استعانت از این ویژگی های زندگی مشترک آن حضرات معصومین(ع)مجموع این ویژگیها را باتعبیر «سازگاری» عنوان نموده و به زوجهای جوان توصیه می‏ کنند:«سازگاری در زندگی، اساسِ بقایِزندگی است و همین است که محبّت می ‏آفریند. همین است که موجب برکات الهی می‏شود. همین است که دلها را به هم نزدیک کرده و پیوندها را مستحکم می‏کند.»

همچنین می‏فرمایند:«قناعت کنید، از قناعت خجالت نکشید. بعضی هاخیال می‏کنندکه قناعت مال آدم‌های‌تهیدست و فقیر است و اگر آدم داشت، دیگر لازم نیست قناعت کند. نه، قناعت یعنی در حدّ لازم، در حد کفایت، انسان توقّف کند».

۴. هنر خانه داری و همسرداری

یکی از وظایف زوجین در خانواده، گرم نگه‌داشتن این کانون مهربانی است. در خصوص عمل به این معیار مهم، هر یک از زوجین وظایفی دارندکه بانگاهی به شیوه و رفتار حضرت علی و زهرا(س)در زندگی بیشتر قابل درک است.

معیار مهم حضرت زهرا(س)برای گرم نگه داشتن کانون خانواده، عبادت پروردگار به عنوان بهترین زینت باطنی مومن است، موضوعی که باید در حفظ و پایداری آن به عنوان عاملی که زوجین را از افتادن در ورطه بسیاری از خطاها و لغزش‌ها در جامعه امروز حفظ می‌کند، توجه وافر داشت. چنانکه حضرت حضرت صدیقه طاهره(س)به این موضوع تا آن اندازه توجه داشت که در شب عروسی خود نیز به عبادت پرداخت.

نقل است که در شب ازدواج، امام على(ع)فاطمه زهرا(س)را نگران و گریاندید، فرمود:«چراناراحتى؟ پاسخ داد: در پیرامون حال و رفتارخویش فکر کردم، به یادپایان عمر خویش و منزلگاه دیگر به نام قبر افتادم که امروز از خانه پدر به خانه شما منتقل شدم و روزى دیگرازاینجابه‏ طرف قبر و قیامت خواهم رفت، در این آغازین لحظه‏‌های زندگى، تو را به خدا سوگندمی‌‏دهم که بیا تا به نماز بایستیم تا با هم در این شب خدا را عبادت کنیم.»

علاوه بر این رفتارِعملی معنوی، آن حضرت به زینت‏ های ظاهری برای جلب رضایت همسرخویش و آرامش بخشی بسیار توجه داشتند. در سیره و منش آن حضرت نقل است که همواره بر آن بود در محیط خانه و خانواده، خوش‏بو و آراسته باشد و موهبت زیبایی و جمال بی‏مانندش را تنها برای همسرشعلی(ع)نمایان می ‏ساخت و همیشه نزد خود عطر نگه می‏داشت. ام‏سلمه می‏گوید:«از ریحانه پیامبر خدا(ص) عطر خواستم و گفتم: سرورم! آیا عطر و بویخوشی نزد خویشدارید؟ ایشانفرمود: آری و بی‏ درنگ شیشه عطری آورد و اندکی از آن را بر کف دستم ریخت. بوی خوشی از آن برخاست که هرگز به مشامم نرسیده بود.» حتی آن بانوی گرامی اسلام در واپسین لحظه‏ های زندگی‏ اش به این موضوع توجه داشت و به اسماء فرمود:«عطر مرا که همیشه خود را با آن عطرآگین می‏کردم، بیاور».

این آموزه‏ های رفتاری به خوبی نشان میدهدکه برای اینکه کانون عشق و محبت خانواده گرم بماند، علاوه بر اینکه همسرباید خود را در خانواده جذاب و مایه آرامش و سکون قرار دهد، شوهر نیزبایدبارعایت تقوا و پاکدامنی، به همسرخویش توجه داشته و از برقراری هرگونه رابطه پرخطریپرهیزکند تا بتواند عشق و علاقه به همسرخویش را همواره گرم و پر نشاط نگه دارد.

مقام معظم رهبری در این خصوص اینگونه توصیه می‏فرمایند:«اسلام که راجع به حجاب حرف می‏زند، آیات قرآن که راجع به حجاب حرف می‏زند، راجع به حدود زن و مرد بایکدیگر دستور دارد، این به خاطر خود مردم است، به خاطر همین خانواده‏ هاست. همیندخترهای جوان که شوهرشان را می‏ خواهند از دست ندهند، این پسرهای جوان که زن محبوبشان را می‏خواهند از دست ندهند، این، بدون حجاب و بدون رعایت نمی‏شود، آیاتِ قرآن این طور حکمت آمیز و عمیق است.»

۵. هنر تقسیم کار در خانواده

از مهمترین مسائلی که با بروز و ظهور صورت های جدیدزندگی و بخصوص اشتغال همسران در بیرون از خانه، رعایت آن بیشتر در زمانه حاضر احساس میشود، مشارکت در کارهای خانه است. مقام معظهرهبری در این باره راهکارتقسیمکار را ارائه میدهندکه حلال بسیاری از نزاع های خانوادگی است:«وقتی دو نفر در کنار هم قرار می‏گیرند و همسرمی‏شوند، بعضی از وظایف وجود دارد که بین اینهامشترک است. مانندکشیدنبارهای خانواده، همکاری های گوناگونی که در راه بردن خانواده مؤثر است. اینهابایدبا هم همکاری کنند. اینکارها بین زن و مرد مشترک است. حداکثراین است که تقسیم کار شود. گاهی تقسیم کار هم نمی‏ کنند امّا بهترشاین است که تقسیم کار هم بشود. بخشی از کارها را زن انجام می‏‏دهد، بخشی از کارها را مرد انجام می‏دهد. مثل همه‌‏ی همکاری هایی که وجود دارد؛ مثل همه‌‏ی همسنگریها.»

عمل به این توصیه با توجه به شیوه رفتار حضرت علی(ع)و حضرت زهرا(س)در خانواده خویش بیشتر قابل درک است. چراکه با وجود آنکه رسول خدا(ص)در اولین شب ازدواج علی(ع)و زهرا(س)کارهای خانه و بیرون از خانه را میان آنان تقسیم نمود و فرمود:«خمیر کردن آرد و پختن نان و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه(س) باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع ‏آوری هیزم و مواد غذایی را علی(ع) انجام دهد»،اما بااین حال در روایت است که حضرت علی(ع)در کارهای خانه به همسرخویش کمک می‏کرد. امام صادق(ع)در این باره می‏فرماید:«امیرالمؤمنین(ع) برای منزل هیزم می‏آورد، آب تهیه می‏کرد، منزل را جارو می‏کرد، در پاک کردن عدس کمک می‏کرد. فاطمه علیهاسلام هم گندم و جو آردمی‏کرد، خمیر درست می‏نمود و نان می ‏پخت.»

یکی از موجبات سعادت خانواده‏ها و اشخاص، این است که تقیّدات زاید و تجمّلات زیادی و پرداختن بیش از اندازۀ لازم به امور مادی، از زندگی ‏‏ها دور شود. لااقل بخش اصلیِ زندگی محسوب نشود. یک‏ چیز حاشیه ‏ای، یک کنار باشد. زندگی را از اوّل باید ساده برداشت و محیط زندگی را باید محیط قابل تحمّلی کرد.

ینکه میگویند شما سازگار باشید، یعنی شما با هر وضعیتی که هست و پیش آمده، بسازید. معنای سازگاری این است. یعنی چیزهایی در زندگی پیش می‏آید. خب دو نفرند باهم تا حالا آشنایی نداشتند، زندگی نکردند، ممکن است فرهنگشان دو تا باشد. ممکن است عاداتشان دو تا باشد. اوّل ممکن است یک ناسازگاری‏هایی ببینند، حالا اوّل ازدواج که نه آدم هیچ متوجّه نیست. بعد از (یه) خرده که گذشت، ممکن است یک ناسازگاری‏هایی حس کند، آیا باید اینجا از هم سرد شوند و بگویند: این مرد یا این زن دیگر به درد من نمی‏خورد؟! نه! شما باید خودتان را با این مسأله تطبیق دهید. اگر چنانچه قابل اصلاح است، اصلاحش کنید و اگر دیدید نه، کاری‏اش نمی‏شود کرد، خب با او بسازید.

(خطبه عقد: ۵/دی/۷۵)

(خطبه عقد:۸/خرداد/۷۲).

(خطبه عقد:۱۶/فروردین/۷۹)