حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین الملل در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی دانا توافقنامه ژنو را یک تواقفنامه مقدماتی برای رسیدن به توافقنامه‌ای جامع و شش ماه فرصت که در توافقنامه آمده است را فرصتی برای اعتماد سازی میان طرفین دانست.

وی گفت:‌ این شش ماه فرصتی برای اعتمادسازی میان طرفین است و در صورت عمل کردن به وعده‌هایشان، گام اول که اطمینان است را برداشته اند. پس نباید اینطور قضاوت کرد که این توافقنامه، توافقنامه نهایی است. برخی این توافقنامه را با عهدنامه ترکمنچای مقایسه می کنند در حالی که این مقایسه اشتباه است چرا که این توافقنامه، مقدماتی می باشد و مهم توافقنامه نهایی است.

وی افزود:‌ ابتدا باید فرق بین تفاهمنامه، توافقنامه  و قرارداد  دانست،‌ چرا که فهم واژه ها در تحلیل سیاسی بسیار مهم است و از هر واژه باید یک فهم و درک درست داشته باشیم. کسانی می توانند درباره این توافقنامه نظر دهند که اطلاعات سیاسی، حقوقی و فنی داشته باشند، یعنی طرف بداند پروتکل چیست، کیک زرد چه مفهومی دارد، غنی سازی ۵ و ۲۰ درصد چیست و در تحلیل سیاسی اگر اطلاعات غلط باشد تمامی تحلیل غلط می شود.

بهشتی پور توافقنامه ژنو را دارای دو ویژگی اساسی دانست، اول اینکه این پیشنهادها،‌ پیشنهادهای طرف ایرانی است نه پیشنهاد طرف غربی و پیش نویسی که در ژنو ارائه شد همان پیش نویسی است که ۲۳مهر ایران ارائه کرده که  مطابق نظرات طرف غربی هم است، چرا که ایران می خواسته است با طرف غربی به تفاهم برسد.

وی گفت:‌ قبلاً در مذاکرات با طرف مقابل می‌نشستیم و درباره موضوعاتی مانند خلع سلاح بین المللی،‌ یا مسئله سوریه و بحرین صحبت می کردیم که طرف مقابل هیچ علاقه ای به شنیدن یا قبول آن نداشت. اما الان تیم مذاکره کننده جدید پیشنهادهایی ارائه داده که در آن به دیدگاه های طرف مقابل برای اولین بار توجه شده است، یعنی طرف غربی با سندی مواجه شده که در آن سند به موضوعات موردعلاقه اش توجه شده است.

در بخشی از توافقنامه آمده که “گام نهایی راه حل جامع که اعضا قصد دارند مذاکره در خصوص آن را در کمتر از یک سال بعد از تصویب این سند، به پایان رسانده …” که این خود نکته مهمی است و ایران برای خود زمان تعیین کرده چون که نمی خواهد برای همیشه با غرب بر سر برنامه هسته‌ای مذاکره کند و طولانی شدن مذاکرات و اعمال تحریم ها بیشتر به ضرر ایران است تا غرب.

وی به بخش دیگری از توافقنامه اشاره کرد و گفت:‌ این بخش از توافقنامه که می گوید ‌”بیانگر حقوق و تعهدات اعضای معاهده عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای(NPT) و موافقتنامه‌های پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد”  به نفع هر دو طرف است، چرا که از یک طرف غربی ها ایران را به عدم گسترش سلاح هسته ای موظف کرده اند و ازطرف دیگر ایران طرف غرب را متعهد کرده زیاده خواهی خارج از چارچوب توافقنامه ممنوع است.

بهشتی پور به تحریم های وضع شده علیه ایران اشاره کرد و گفت:‌ حدود ۴۰ درصد تحریم ها را شورای امنیت علیه ما وضع کرده و مابقی را کنگره آمریکا که تحریم های شورای امنیت زیاد مهم نیست و باید به دنبال رفع تحریم های کنگره آمریکا باشیم.

وی یکی از ویژگی توافقنامه  را در این دانست که انتهای مذاکرات را مشخص کرده است و افزود:  در مذاکرات قبلی انتها  مشخص نبود اما در این توافقنامه انتهای آن مشخص شده و اینکه زمانی برسد که کل تحریم ها لغو شده باشد و ایران غنی سازی خود را ادامه دهد و اینکه می گویند حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته نشده است حقه بازی رسانه ای است.

بهشتی پور معتقد است که در توافقنامه حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شده است و به این بخش از توافقنامه اشاره می کند که می گوید “متضمن یک برنامه غنی سازی باشد که توسط طرفین تعریف می‌گردد، برنامه‌ای که شاخصه‌های آن با موافقت طرفین و منطبق با نیازهای عملی، با محدودیت‌های مورد توافق در خصوص دامنه و سطح فعالیت‌های غنی سازی، ظرفیت غنی سازی، محل‌هایی که در آن غنی سازی انجام می‌شود و ذخایر اورانیوم غنی شده برای دوره زمانی که مورد توافق قرار می‌گیرد، تعیین می‌گردد”.

وی می افزاید: در این بخش نکاتی آورده شده که به نفع دو طرف است چرا که این بند از توافقنامه به خواسته های دو طرف توجه دارد، یعنی اینکه به ایران تضمین می دهد  حق غنی سازی داشته باشد. حالا اینکه چرا طرف غربی به صراحت نمی آید در توافقنامه بگوید که ایران حق غنی سازی اورانیوم دارد، به این دلیلی است که این جمله تعهد حقوقی برای غرب بوجود می آورد . اولین تعهد این است که قطعنامه های شورای امنیت باید لغو شود چرا که در این قعطنامه ها به صراحت از ایران خواسته شده که غنی سازی را به حالت تعلیق درآورد. این به این معنا نیست که حق غنی سازی ما را نادیده گرفته اند، بدین معناست که محدوده غنی سازی باید مشخص باشد.

وی تصریح کرد:‌ جمهوری اسلامی بر اساسی توافقی که کرده می تواند غنی سازی اورانیوم انجام دهد و نیازش را تامین کند و می تواند دارو تولید و حتی صادر کند. یعنی طرف غربی نمی تواند بگوید که چرا دارو تولید می کنید و تولید دارو خطر هسته ای دارد. پس اگر بتوانیم تحقیق و توسعه را ادامه دهیم و بتوانیم تولید کننده باشیم طرف مقابل حق ندارد بگوید که چرا نیازمان را زیاد کردیم . یکی از موضوعاتی که احمدی نژاد مطرح کرد و خوب هم بود این بود که به طرف مقابل گفت  که اگر نگران ساختن بمب هستید بیایید و با هم مشارکت کنیم و با همدیگر کار کنیم. از طرفی غرب  می داند که اگر مشارکت کند دیگر نگران ساخت بمب نیست و از طرفی دیگر چون تکنولوژی آنها از ما بهتر و پیشرفته تر است به ما هم کمک می کند.

وی معتقد است که در مذاکرات باید  بده بستانی باشد و  دیپلماتی هم که نتواند بده بستان کند دیپلمات نیست.

وی گفت: اما نکته اینجانست که در این معامله چه چیزی می دهیم و چه چیزی می گیریم. در هر معامله ای که فقط یک طرف سود ببرد طرف مقابل که سودی نکرده معامله را به هم می زند و هر معامله ای زمانی شکل می گیرد که دو طرف احساس رضایتمندی کنند. اگر طرف غربی به تعهداتش عمل نکرد ما هم میتوانیم به تعهداتمان عمل نکنیم و در شرایط کنونی توافقنامه ژنو بهترین راه حل بود.

وی برخی مشکلات اقتصادی موجود کشور را حاصل سوءمدیریت دانست و گفت:‌ تحریم مشکل ما نیست بلکه بی تدبیری ها مشکل ماست. البته تحریم مشکلات راتشدید کرده اما در اصل بی تدبیری ها باعث بوجود آمدن برخی مشکلات شده است.

بهشتی پور اقدامات تیم اخیر مذاکره کننده هسته ای را به تیم فوتبالی شباهت دانست که بازیکنانش همگی تلاش کرده  و فقط یک نفر گل نهایی را زده است و گفت که نباید از گل زدن ظریف ناراحت شد چرا که این اقدامات ثمره خون شهدا، مقاومت مردم و تیم مذاکره کننده‌های قبلی طی چندین ساله گذشته بوده که به اینجا رسیده است.

وی مذاکرات ژنو را مذاکراتی برد _  برد دانست و گفت: برد ما این بود که غنی سازی اورانیوم را به دست آوردیم و برد آنها این بود که به نظارت هایی دست یافتند که تا قبل از این نداشتند و این نظارت‌ها بهانه را از دست غربی می گیرد که ما نمی خواهیم بمب تولید کنیم.

وی تصریح کرد: اداره کننده مذاکرات هسته ای، شورای عالی امنیت ملی کشور است و وزارت خارجه فقط مجری مذاکرات است و هر مصوبه شورای عالی امنیت ملی به تایید رهبری رسیده است،  بنابراین باید کاری کنیم که تیم مذاکره کننده بتوانند با پشتوانه ملت وظیفه خود را به خوبی انجام دهند. به آینده به شرطی خوشبین هستم که یک وفاق و پشتوانه ملی ایجاد کنیم.

وی در پایان فرق مذاکرات جلیلی و ظریف را در چند نکته بیان کرد و گفت:‌ فرق مذاکرات جلیلی با ظریف این است که اولا آقای ظریف نه با دستان خالی بلکه به پشتوانه فعالیت های یک دهه گذشته و داشتن ۱۹ هزار سانتریفیوژ به پای میز مذاکره رفته است. دوم اینکه ظریف مسلط به زبان انگلیسی است و نیازی به مترجم جهت صحبت و خواندن توافقنامه ندارد که به روند مذاکرات کمک می کند. سوم اینکه تیم مذاکره کننده جدید به حقوق بین الملل تسلط دارد و می داند در مذاکرات از چه واژگانی استفاده کند. چهام اینکه تیم مذاکره کننده قبلی اعتقادی به بده بستان نداشت اما تیم جدید دربرابر چیزهایی که می گیرد برخی چیزها هم می دهد.

انتهای متن/