پاساژ موسی‌ بن‌ جعفر(ع) قم سرزمین چادر‌های رنگی و مشکی است؛ با ورود به مغازه‌ای تنها با پرسیدن «چادر مشکی خوب چی دارید؟» طاقه‌های چادر است که روی میز چیده می‌شود از قواره‌ای ۵۰۰ هزار تومان تا قواره‌ای ۵۰ هزار تومان، از قیمت‌ها و این همه مارک ژاپنی و کره‌ای گیج شده‌ام؛ به این فکر می‌کنم که این چشم بادامی‌ها برای عوض شدن مد چادر زنان ایرانی نقشه می‌شکند و هر روز یکی از چادر‌های ساده، براق، مات، طرح‌دار و… به بازار می‌آید.

مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۳ در جمعی از بانوان فرمودند: «مردم ما چادر را انتخاب کرده‌اند. البته ما هیچ وقت نگفتیم که حتماً چادر باشد، و غیرچادر نباشد. گفتیم که چادر بهتر از حجاب‌هاى دیگر است. ولى زنان ما می‌خواهند حجاب خودشان را حفظ کنند. چادر را هم دوست دارند. چادر، لباس ملى ماست. چادر، پیش از آنکه یک حجاب اسلامى باشد، یک حجاب ایرانى است. مال مردم ما و لباس ملى ماست.»

بانوان ایرانی‌ مدت‌هاست که از چادر مشکی به عنوان حجاب استفاده می‌کنند و در این میان می‌توان گفت بخش اعظمی از بانوان استان قم از پوشش چادر استفاده می‌کنند؛ اما هنوز بعد از سال‌ها پارچه چادر مشکی یک جنس وارداتی و ایران بزرگ‌ترین وارد کننده این کالا در جهان است همچنین طبق آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا سالانه نزدیک به ۳۹ میلیون مترمربع چادر مشکی به‌صورت قاچاق وارد بازارهای کشور می‌شود.

از فروشنده می‌پرسم چرا چادر ایرانی ندارید، با خنده می‌گوید: ایران و هیچ کشور مسلمان دیگری چادر مشکی تولید نمی‌کند چون صنعت تولید نخ مشکی برای تولید پارچه چادری نداریم.

عبداللهی از دیگر فروشندگان پارچه می‌گوید: چند سال قبل کارخانه تولید پارچه چادر مشکی بافی احداث شد مدتی هم تولید داشت اما به دلیل عدم مرغوبیت استقبالی از آن نشد و بعد از چند ماه تعطیل شد.

طبق اسناد و آمار، حداقل ۴۰ میلیون مترمکعب در سال به چادر مشکی نیاز است که تنها دو میلیون متر مکعب آن تولید داخل بوده و باقی از طریق واردات تامین می‌شود. اغلب چادرهای مشکی در ژاپن و کره تولید شده که فروشندگان داخلی با چند واسطه آن را از امارات وارد می‌کنند که به دلیل وجود چندین واسطه تا به دست خریداران برسد قیمت آن افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.

از آن‌جایی که تولید چادر مشکی با ضایعات همراه است صرفه اقتصادی تولید آن در ایران وجود ندارد از سوی دیگر برای تولید این محصول نیاز به مواد خاصی به نام «دیپ‌شیپ» است که قابلیت تولید آن در کشور نیست و باید از کشورهایی تولید کننده یعنی ژاپن و کره وارد شود؛ این ماده عمق مشکی را در پارچه چادر ایجاد می‌کند که گرچه واردات آن هزینه زیادی برای تولید کنندگان نداشته اما نقش کلیدی از نظر تکنیکی و کیفیتی در تولید چادر مشکی دارد.

نزدیک به هفت سال قبل خبر نخستین تکنولوژی تولید چادر مشکی در کارخانه «ایران مرینوس» قم اعلام شد، این کارخانه در یک پروژه تحقیقاتی موفق به بافت پارچه چادری مشکی و دسترسی به تکنولوژی رنگ این پارچه شد که بعد از مدت کوتاهی تولید آن متوقف شد؛ شرکت کرپ‌ناز کرمان، حجاب شهرکرد و نای‌زرین خوانسار از دیگر کارخانه‌های تولید چادر مشکی در کشور بودند که فعالیت این کارخانه‌ها نتایج قابل توجهی نداشت.

دبیر اتحادی صنف قماش فروشان قم می‌گوید: نبود صنعت تولید پارچه چادر مشکی در کشور ناشی از نبود دستگاه‌های به‌روز و تکنولوژی مناسب است زیرا پارچه چادری مشکی به ظرافت زیاد و نخ مرغوب و رنگ ثابت نیاز دارد و تولیدات کارخانه‌های فعال در این زمینه به دلیل نداشتن کیفیت و دوام با استقبال روبه‌رو نشد.

علیرضا حائری، دبیر انجمن صنایع نساجی کشور از واردات سالانه ۲۰ هزار تن پارچه به ارزش ۹۸ میلیون دلار در کشور خبر داده و گفته است: سود واردات پارچه چادری مشکی مانع تولید آن در کشور می‌شود زیرا در این صورت منافع افرادی به خطر می‌افتد.

در سال گذشته خبر احداث کارخانه تولید چادر مشکی با ۱۹ میلیون یورو اعتبار در شهرکرد منتشر شد اما تاکنون تولیدات این کارخانه روانه بازار نشده و پارچه فروشان از وجود آن بی اطلاع هستند.

***

با وجود اینکه بارها به این‌ پاساژ آمده‌ و رفته‌ام اما این بار فرق می‌کند حالا یک دغدغه دارم، من به عنوان یک زن ایرانی که پوشش چادر را انتخاب کرده‌ام چرا نمی‌توانم از تولید ملی کشور خود استفاده کنم و چه کسانی از این ناتوانی سود می‌برند دلالان، تجار، بازاریان و یا دست‌های پنهان؟